Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг

Шу кунларда интернет сайтларида эълон қилинган кредит ажратиш учун гаров мулки талаб қилиниши шартлиги билан боғлиқ мақола юзасидан қуйидагилар маълум қилинади.
Ўзбекистон Республикаси “Банклар ва банк фаолияти тўғрисида”ги Қонунининг 63-моддасига мувофиқ банклар гаров, кафолатлар, кафиллик, мажбуриятлар асосида ва мажбуриятлар бажарилишини таъминлашнинг қонунда назарда тутилган бошқа усуллари асосида кредитлар ажратиш ҳуқуқига эга.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг
259-моддасида мажбуриятнинг бажарилиши неустойка, гаров, қарздорнинг мол-мулкини ушлаб қолиш, кафиллик, кафолат, закалат ҳамда қонунчилик ёки шартномада назарда тутилган бошқача усуллар билан таъминланиши мумкинлиги белгиланган.
Шуни таъкидлаш жоизки, Марказий банкнинг “Тижорат банклари кредит сиёсатига нисбатан қўйиладиган талаблар тўғрисида”ги низомида (рўйхат рақами 905, 02.03.2000 й., Марказий банкнинг 31.08.2020 йилдаги 20/8-сонли қарори билан бекор қилинган) гаров таъминотига нисбатан қўйилган маълум бир талабларни банклар кредит сиёсатида белгилаши лозим бўлган. Бироқ танқидий фикрларда айтилаётган учинчи шахслар кафиллиги ва суғурта полиси каби таъминот усулларидан фойдаланиш мажбурийлиги тўғрисида нормалар ҳозирги кунда бекор қилинган 905-сонли низомда белгиламаган.
Шу билан бирга, Ўзбекистон Республикаси “Банклар ва банк фаолияти тўғрисида”ги Қонунининг 8-моддасига мувофиқ, банклар молиявий операцияларни амалга ошириш билан боғлиқ бўлган қарорлар қабул қилишда мустақилдирлар.
Ўз навбатида, банклар кредит шартларини, шу жумладан, таъминотга талабларни кредитнинг муддати, мижозлар тури, фоиз ставкаси ва бошқа таваккалчилик омилларидан келиб чиқиб ички кредит сиёсатида мустақил белгилайди.
Маълумот учун: Тадбиркорлик субъектларини қўллаб-қувватлаш мақсадида Тадбиркорлик фаолиятини қўллаб-қувватлаш давлат жамғармаси томонидан кредит миқдорининг 50 фоизигача, бироқ базавий ҳисоблаш миқдорининг 100 бараваридан ортиқ бўлмаган миқдорда кафиллик бериб келинмоқда. Шунингдек, 2022 йил 1 май ҳолатига тижорат банклари томонидан ажратилган 39,5 трлн. сўм (жами кредитлар қолдиғининг 15%и) кредитларнинг таъминотига учинчи шахс кафиллиги, айланмадаги товарлар, товар-моддий қимматликлар, суғурта полиси қабул қилинган ёки таъминотсиз бўлган.
Юқоридагилардан келиб чиқиб, банклар кредитларнинг таваккалчилик даражасидан келиб чиқиб банкнинг кредит сиёсати ва қонунчилик ҳужжатларига мувофиқ кредит таъминоти турларига мустақил талаб ўрнатиш ҳуқуқига эгалигини билдирамиз.