Amaliy psixologiya yoʻnalishi(sirtqi) 213-guruh talabasi Abdullayeva Muniraning psixologiya tarixi fanidan tayyorlagan slayd-taqdimoti
Jonning 8 qismi haqidagi stoiklar tasavvurlari.
Mavzu:
REJA:
1.Antik materiallizmda “jon” haqidagi ta'limotlar.
2.Demokrtining jon haqidagi tushunchasi.
3.Epikurning jon haqidagi tasavvuri. 4.Jonning 8 qismi haqidagi stoiklar tasavvurlari.
Eramizdan avvalgi VI asrga kelib tabiat va insonni tushunish psixologik faoliyatda katta burilish yasadi. Qalb haqidagi greklar ta’limoti, psixologik qarashlar va ular haqidagi bilimlar juda qiziqarli edi. Qadimgi faylasuflar ruh haqidagi afsonalarga boshqacha yo‘l bilan tayanishar edi.
Demokrit (er.av. 460-370) Levkippdan keyin olamning atomistik modelini yaratdi. Butun koinotda, kenglikda, butun olamda o‘zgarmas qonunlarga binoan sharsimon bo‘linmas o‘t atomlari harakatdadir, qaysiki ular qalbni yaratadi. Shunday qilib, qalb moddalar ichida uning bir turidir.
Tarqalish, yo‘qolish haqidagi fizik qonun tanaga tegishlidir, shunga ko‘ra Demokrit qalbning barhayotligini tan olmaydi.
Suqrot (er.av. 470-399) u ko‘chadami, bozordami qanaqa vaqt bo‘lishiga qaramay, insonlarni qiziqtirgan savollariga javob berardi. Suqrot boshqa faylasuflardan farq qilib, bergan maslahatiga pul olmas edi. Uning muxlislari turli kasb egalari boy yoki kambag‘al sinfidan edi. Suqrot faoliyatida suhbatdoshiga o‘zi tanlagan bir necha savollar bilan murojaat qilar va savollarga aniq to‘g‘ri javob berishga yordam berar edi.
Platon (er.av. 428-348) qalbning yangicha talqinini yaratdi. Platon materializmga qarshi qarashlari falsafiy qarashlarida siyosiy tus olgan. Yoshlar materializmdan xudosizlikka yo‘liqdi va jamiyat darz ketadi, deb ta’kidlar edi. Platon haqidagi bir necha asarlar to‘lig‘icha etib kelmagan. Platon asos solgan falsafiy nazariya boshqa zaminda rivojlandi.
Platon akademiyasiga kirishda shunday so‘zlar yozilgan edi. «Geometriyani bilmaydigan bu erga kirmaydi». Geometrik figuralar bir tomonda seziladi, his qilinadi va ko‘riladi. Platon o‘z ustozi Suqrot o‘limidan keyin Suqrot yurtiga Janubiy Italiyaga sayohat qildi. Suqrot maktablarida bo‘lib dialektik metod suhbat qilishni o‘rgandi.
Aristotel (er.av. 384-322) Platonning shogirdi bo‘lgan. U Kichik Osiyo shaharlarida ilmiy ishlar va o‘qitish bilan shug‘ullangan. Aristotel biologiya bilan shug‘ullanar edi. U organizmga biologik, genetik yondashdi va tabiatni psixik tomonidan tushundi. Aristotel «qalb» haqida shunday fikrga keldi: qalb tirik jonzotlarning boshlanishi, tanani hayotga tayyorligini belgilaydi. Uning talqini bo‘yicha «qalbni tanadan ajratib bo‘lmaydi». «Qalb − bu to‘liq ishlovchi organizmdir».
Antik psixologiyaning eng yuqori cho‘qqisi Aristotelning ruh haqidagi mashhur ta’limoti hisoblanadi. Mashhur faylasuf Gegel aytganidek, «biz psixologiyada ega bo‘lgan yaxshi narsalar − bu Aristoteldan olgan narsalarimizdir. Aristotel «O dushe» ya’ni «Jon haqida» nomli traktida ruh muammosini tizimli o‘rganishga bag‘ishlangan o‘z g‘oyalarini yoritib beradi. Shimoliy Gretsiyaning Stariga shahrida tabib oilasida tavallud topgan Aristotel 17 yoshda Platonga shogird bo‘lib tushgan. Ammo Platonning qarashlari yo‘lidan bormagan.
Psixologiya fanini muayyan sohalarga bo`lishda aniq, yaqqol faoliyatining psixologik tomoni, insonning jamiyatga nisbatan psixologik munosabati, taraqqiyotining psixologik jabhasi asos qilib olingan. Psixologiya iqtisod, pedagogika, falsafa, mantiq, sotsiologiya va boshqa ijtimoiy gumanitar fanlar bilan aloqador fan hisoblanadi. Chunki hamma sohada inson shaxs faoliyat ko`rsatar ekan har bir sohada ishni samarali tashkil etish, olib borish uchun kishilar psixologiyasini, odamlarning turli vaziyatlardagi xulq atvor normalarini bilish va shunga ko`ra ish olib borish muhimdir.
Psixologiya yaxlit va mustaqil fan sifatida odamlarda mentalitetning shakllanishiga xizmat qilib, inson omiliga aloqadorligi uning shu yo`nalishdagi muammolarni ma’lum ma’noda o`rganadigan barcha fanlar bilan bevosita aloqasini taqqoza etadi. Bular birinchi navbatda ijtimoiy gumanitar fan sohalari bo`lib, psixologiyaning ular orasidagi mavqei o`ziga xos va etakchidir.
Adabiyotlar:
1.P.I.Ivanov «Umumiy psixologiya». Toshkent «O’qituvchi» - 1967 yil.
2.Z Turaqulov ,S.Rahimov. «Abu Rayhon Beruniy v ta’lim tarbiya haqida» Toshkent «O’qituvchi»-1992 yil.
3.«O’rta Osiy mutafakkkirlarining hayoti va ijodi» xrestomatiyasi. Toshkent «Fan» 19 yil.
4..Qoziеv E.Q., Mamеdov K.K. “Kasb psixologiyasi” Toshkеnt 2003 yil
EʼTIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!
