Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

---

16
 
2-rasm.
 Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi 
 
Jahon amaliyotida har bir mamlakatning 
Markaziy banki 
banklarning banki
sifatida bank va moliya muassasalari faoliyatining 
barqarorligini ta‘minlaydi. Birinchi navbatda, u ko‗pchilik moliya 
institutlari, banklarning faoliyatida moliyaviy jihatdan muammolar 
yuzaga kelganida, banklar omonatchilar oldidagi o‗z majburiyatlarini 
bajara olmay qolgan holda moliyaviy sarosima paydo bo‗lishining oldini 
olishi kerak. Bu masalani hal qilish uchun Markaziy bank, avvalo, 
ikkinchi pog‗ona – tijorat banklariga nisbatan tartibga solish va nazorat 
qilish funksiyalarini bajaradi. Markaziy bank tijorat banklarining har 
kunlik faoliyatiga aralashmasligi lozim. Markaziy bank tijorat banklari 
faoliyatining me‘yoriy jihatdan boshqarilishi, ularning to‗lovga 
qobiliyatliligi va likvidliligini ta‘minlanishini kuzatib borishi va 
omonatchilar manfaatlarini himoya qilishi zarur. Buning uchun 
Markaziy bank tomonidan nazorat me‘yorlari ishlab chiqiladi va amalga 
oshirilishi uchun tijorat banklariga yetkaziladi. 
Markaziy bank pul siyosatini o‗tkazish yo‗li bilan muomaladagi pul 
massasi ustidan nazoratni amalga oshiradi va inflyatsiya, ishsizlikning 
past darajasini ta‘minlash hamda iqtisodiy o‗sish uchun shart-sharoitlar 
yaratishi lozim. Bunda Markaziy bank emission bank vazifasini bajaradi, 
ya‘ni muomalaga pul belgilarini chiqarish va ularni muomaladan olish 
huquqiga ega bo‗ladi. 
Markaziy bank yana tijorat banklari o‗rtasidagi hisob-kitoblarni olib 
borish imkoniyatiga ega.
Bank tizimining ikkinchi pog„onasi
- iqtisodiyot tarmoqlari va 
aholiga xizmat ko‗rsatishda bosh bo‗g‗in bo‗lgan mustaqil tijorat 
2-pog‗ona 
1-pog‗ona 
Turli mulkdagi korxonalar, tashkilotlar va jismoniy shaxslar
Davlat Markaziy banki
Tijorat banklari