Fanning maqsadi va vazifalari

3) Концептуал моделда акс эттирилган объектлар ўртасидаги алоқалар танланган МББТ ёрдамида кейинчалик амалга ошириб бўлмайдиган бўлиб чиқиши мумкин. Бу эса концептуал моделни ўзгартиришни талаб қилади. Муайян МББТ томонидан амалга ошириладиган концептуал моделнинг версияси мантиқий модел деб аталади.

6. Маълумотлар модели

Ma’lumot modeli, bu MB ni ma’lumot elementlari to‘plami orasidagi bog‘lanish strukturalarini tasvirlovchi umumiy sxemadir. Ma’lumot modeli tushunchasini aniq ta’rifini Kodd bergan. U ma’lumot modelini 3 ta kerakli komponentasini keltirgan:

1. 
   Mavjud bo‘lgan ma’lumot strukturalarini aniqlash vositalari majmuasi;
   
2. 
   Ma’lumotlarni qidirish va takomillashtirish uchun MB xolatiga qo‘llaniladigan amallar to‘plami.
   
3. 
   Oshkor yoki oshkormas holda MB holatini aniqlovchi va bir butunligini ta’minlovchi vositalar to’plami
   

Yuqoridagi misollardan ko‘rinib turibdiki, ma’lumotlar turli
ko'rinishda bo'lishi mumkin ekan. Qanchalik turli-tuman bo'lishidan qat’i nazar, ularni uchta guruhga ajratish mumkin. Bu guruhlar quyidagicha nomlanadi:

• daraxtsimon ma’lumotlar bazasi;

• tarmoq ko'rinishidagi ma’lumotlar bazasi;

• relatsion (jadval) ko'rinishdagi ma’lumotlar bazasi.

(A.Sattorov, Ma’lumotlar bazasini boshqarish sistemasi, Toshkent 2006.)

(Bazi manbalarda to’rtinchi model ob'ektga yo'naltirilgan ma’lumotlar bazasi modeli ko’rsatiladi. (Дэлер Эльмар, Базы данных: Учебник, 2019.)

Har bir MB u yoki bu model asosida yoritiladi. Har bir MBBT esa u yoki bu ma’lumot modelini ta’minlaydi deyiladi. Masalan, ierarxik ma’lumot modeliga asoslangan tizim – ines tizimidir. Tarmoqli modellarda esa – BANK OS, SETOR, relyatsion modelga asoslangan tizimlar – Access, KARAT va boshqalar.