Davlatov Akbarali Xaydarali o’g’li

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O'RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

MIRZO ULUG'BEK NOMIDAGI

O'ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI

IQTISODIYOT FAKULTETI SIRTQI TA’LIM

“Iqtisodiyot (tarmoqlar va soxalar)”

ta'lim yo'nalishi 4-kurs (o'zbek) talabasi

Davlatov Akbarali Xaydarali o’g’lining


Marketing fanidan

MUSTAQIL ISH

Ro'yxatga olindi №__________

Manzil: ___________________________________________
Telefon: __________________
Elektron manzil:
Toshkent-2022


Mavzu: Venchur kapitali va to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar bozori

Reja........................................................................................2
1. Venchur kapitali mohiyati va ahamiyati..........................3
2. Venchur kapitalining kelib chiqish tarixi.........................4
3. Venchur kapitali moliyalashtirish va sarmoya kiritish....8
4. Venchur kapitali va investitsiyalar bozori........................11
Foydalanilgan adabiyotlar …………………………………..12

1. Venchur kapitali mohiyati va ahamiyati
Venchur kapitali – bu xususiy kapitalni moliyalashtirishning bir turi bo'lib, u venchur kapital firmalari yoki fondlari tomonidan startaplarga, dastlabki bosqichdagi hamda yuqori o'sish potentsialiga ega deb hisoblangan va rivojlanayotgan yoki yuqori o'sishni (ishchilar soni, -yillik daromad, operatsiyalar ko'lami va boshqalar nuqtai nazaridan) ko’rsatgan kompaniyalarga beriladi. Ventur kapitali firmalari yoki fondlari dastlabki rivojlanish bosqichidagi kompaniyalarga kapital yoki mulk ulushi evaziga sarmoya kiritadilar. Venchur kapitalistlari, ular qo'llab-quvvatlaydigan ba'zi firmalar muvaffaqiyatli bo'lishiga umid qilib, xavfli startaplarni moliyalashtirish xavfini o'z zimmalariga oladilar. Startaplar yuqori noaniqlikka duch kelganliklari sababli, Venchur kapital investitsiyalari muvaffaqiyatsizlikka uchrash xavfi yuqori hisoblanadi. Startuplar odatda innovatsion texnologiya yoki biznes-modelga asoslangan bo'lib, axborot texnologiyalari, toza texnologiyalar yoki biotexnologiya kabi yuqori texnologik sohalarga tegishli bo’ladi. Oddiy venchur sarmoyasi dastlabki " boshlang’ich moliyalashtirish " bosqichidan so'ng sodir bo'ladi. O'sishni moliyalashtirish uchun kiritiladigan institutsional venchur kapitalining birinchi bosqichi seriya A turi deb ataladi.
Venchur kapitalistlari ushbu moliyalashtirishni yakuniy "chiqish (exit)" bosqichi orqali daromad oladilar, masalan, aksiyalarni birinchi marta ommaviy joylashtirishda (IPO) jamoatchilikka sotish yoki birlashish natijasida yuzaga kelgan aksiyalarni sotish, xususiy kapitalning ikkilamchi bozorida moliyaviy xaridorga yoki boshqa tashkilotga, raqib kompaniyaga sotish orqali. Angel investitsiyalari, kapital kraudfundingi va boshqa boshlang’ich moliyalashtirish (seed funding) imkoniyatlaridan bilan venchur kapitali - cheklangan operatsion tarixga ega va ommaviy bozorlarda kapitalni jalb qilish uchun juda kichik bo'lgan hamda bank kreditini olish yoki qarzni to'lash imkoniyatiga ega bo'ladigan darajaga ko’tarilmagan kompaniyalar uchun qulay imkoniyatdir. Kichik va dastlabki bosqichdagi kompaniyalarga sarmoya kiritish orqali venchur kapitalistlari o'z zimmasiga oladigan yuqori xavf evaziga kompaniyalarga egalik qilishining ahamiyatli qismiga qo'shimcha ravishda, kompaniyaning qarorlari ustidan jiddiy nazoratni qo'lga kiritadilar. Uber, Airbnb, Flipkart, Xiaomi & Didi Chuxing singari start-uplar juda yuqori baholangan bo'lib, odatda "Unicorns" deb nomlanadilar, venchur kapitalistlari ushbu boshlang’ich bosqichdagi firmalarga faqatgina investitsiya kiritish bilan cheklanib qolmay, kompaniya rahbarlariga uning biznes modeli va marketing strategiyalari bo'yicha strategik maslahatlar beradilar.
Venchur kapitali - xususiy va davlat sektorlari yangi firmalar va biznes tarmoqlarini muntazam ravishda yaratib, ularning rivojlanib borishi imkonoyatlarini qurish usulidir. Ushbu moliyaviy institutlar istiqbolli yangi startaplarni aniqlashga va ularga moliyaviy, texnik ekspertiza, rahbarlik qilishga, iste'dodlarni yig'ishga, strategik sheriklik, "Nou-Xau" marketingi va biznes modellarini tanlashga yordam beradi. Ishbilarmonlik tarmog'iga qo'shilgandan so'ng, ushbu firmalar muvaffaqiyat qozonish ehtimoli ko'payadi, chunki ular o'z sohasida mahsulotlarni loyihalashtirish va qurish uchun qidiruv tarmoqlaridagi "tugun" ga aylanadi. Biroq, venchur kapitalistlarning haddan tashqari ishonch va boshqaruv illyuziyasini namoyon bo’lishi tufayli, qarorlar ko'pincha holis qabul qilinmaydi.