Assinxron genertatorlar

ASSINXRON GENERTATORLAR

REJA:

1.Tuzilishi va ishlash prinsipi

2.Qo’llanishi va afzalligi

3.Quvvat balansi diagrammasi

4.Tashqi xarakteristikasi va almashtirish sxemasi

1
Umumiy sanoatda foydalanayotgan barcha elektr mashinalari singari, assinxron mashinasi ham qaytarlik xossasiga ega, ya'ni u dvigatel rejimida ham, generator rejimida ham ishlashi mumkin.
TUZILISHI VA ISHLASH PRINSIPI:
Assinxiron mashinalar asosan o’zgaruvchan tok mashinalari hisoblanadi va ular o’zgaruvchan tokda ishlaydi. Tuzilishi jihatdan 2 qismga bo’linadi: 1.Qo’zg’almas qismi-stator 2.Aylanuvchi qismi-rotor.Assinxron generatorning tuzilishi va ishlash printsipi assinxron motorlarga o'xshaydi, ammo energiya generatorda teskari yo'nalishda (mexanik energiyadan elektr energiyaga) aylanadi. Quyidagi rasmda assinxron generator qanday ko'rinishda ko'rinishi bilan tanishishingiz mumkin.

Katta quvvatli assinxron generator

2

Assinxron generator rotori birlamchi vosita yordamida aylantiriladi. Agar rotor tezligi sinxron tezlikdan katta bo'lsa, assinxron mashina generator sifatida ishlay boshlaydi. Eng keng tarqalgan generator 1500 ayl\min bo'lgan tezlik parametrida ishlaydi.

n1 –stator magnit maydon tezligi;

n2-rotorning aylanish tezligi;

Bu ko’rsatkichlar orasidagi farq sirpanish deb ataladi:
S=((n1-n2)/n1)100%
Sirpanish sinxron tezlikning foizi sifatida hisoblanadi. Biroq, stator tezligi rotor tezligidan ham yuqori. Shu tufayli qutbni o'zgartiradigan zaryadlangan zarralar oqimi hosil bo'ladi.

Agar sirpanish noldan kichik bo'lsa, u holda mashina generator rejimida ishlaydi. Rotor tezligi stator magnit maydon tezligidan (n2> n1) kattaroq tezlikda aylantirilganda, manfiy (S <0) sirpanish paydo bo’ladi. Elektromagnit kuch (elektromagnit moment) rotorning aylanishiga qarshilik ko’rsatadi. Generator ishlashini ta'minlash uchun rotorni tashqi energiya manbaidan ta’minlash kerak.

QO’LLANILISH SOXASI:
Asinxron generatorlar transportda (kemalar, samolyotlar, teplovozlar va boshqalar) ishlatiladi. Shuningdek, AG dan shamol elektr stantsiyalarining generatorlari sifatida foydalaniladi.

3

Ular barqaror bo'lmagan chastotali EYUKni ishlab chiqaradi, ammo ular mustahkam dizaynga ega. Assinxron generatorlar ishlayotganda tarmoqdan reaktiv quvvat iste'mol qiladilar. Shuning uchun stator chulg’amiga parallel ravishda kompensatsiya qilish maqsadida kondensatorlar qo’yiladi yoki reaktiv quvvat manbai bo’lgan sinxron kompensator bilan parallel ishlatiladi.

.

Kondensator ulanish sxemasi

AFZALLIGI:

Sinxron generatordan farqli o'laroq, assinxron generator juda ko'p afzalliklarga ega. Ular ishlash va texnik xizmat ko'rsatishning soddaligi bilan ajralib turadi, ular parallel ishlash uchun osongina yoqiladi va bir xil yuk ustida ishlayotganda chiqish kuchlanishining egri shakli SG-ga qaraganda sinusoidalga yaqinroq. Assinxron generatorlarning EYUK chastotasi o'zgaruvchan (yukga bog'liq), ular kichikroq quvvat koeffitsientiga ega va tarmoqni reaktiv oqim bilan yuklashadi. Bundan tashqari, assinxron generatorning kuchlanishini faqat tezlikni o'zgartirish orqali tartibga solish mumkin, bu ham tokning chastotasiga ta'sir qiladi

4





Uch fazali assinxron generator

Bundan tashqari, 5-100 kVt quvvatga ega bo'lgan AG ning massasi bir xil kuchdagi SG massasidan taxminan 1,3-1,5 baravar kam va ular o'rash materiallarining kamroq hajmini talab qiladi. Shu bilan birga, konstruktiv ma'noda ular an'anaviy AMlardan farq qilmaydi. Stator chulg’amidagi chiqish kuchlanishida yuqori garmonikaning miqdoriy mavjudligi bir nechta salbiy oqibatlarni yuzaga keltiradi. Bu yuqori garmonika oqibatida generator qizib ketishiga va notekis aylanishiga olib keladi.

Sinxron generatorlarning yuqori garmonika omili 5-15% ni tashkil qiladi, assinxron generatorlarda esa 2% dan oshmaydi. Bundan kelib chiqadiki, assinxron generator faqat foydali energiya ishlab chiqaradi.Generatorining teng darajada muhim afzalligi shikastlanishga va tashqi omillarga sezgir bo’lishi, elektron qismlarning to'liq yo'qligidir. Shuning uchun ushbu turdagi mashinalarning chidamliligi yuqori darajada bo’ladi.

5

ASSINXRON GENERATORNING QUVVAT O’ZGARISH DIAGRAMMASI:

Assinxron mashinaning generator rejimida yuqori kuchlanishli tarmoqda ishlashi (Uc = const, f1 = const) xuddi shu tenglamalar, ekvivalent konturlar va aylana diagrammasi (aylananing pastki qismi), motorli rejimda bo'lgani kabidir. Generatorning kuchlanishi va chastotasi tarmoqdagi quvvat bilan mos keladi. Generatorning foydali quvvati faqat rotor tezligiga bog'liq bo'lib, u avtomatik mos ravishda rotor kuchiga bog’lanadi (generatorning kritik sirpanish oralig’ida).

Assinxron mashina generator sifatida ishlatilayotganda uning rotori birlamchi motor yordamida aylantiriladi bunda generator valiga( Р₁ )mehanik quvvat beriladi.Bu quvvatning ma’lum bir qismi o’z navbatida rotordagi mexanik quvvat (Р_мех )ga va rotordagi elektr isrofi(Р_э2) sarf bo’ladi.Quvvatning qolgan qismi magnit maydoni orqali statorga uzatiladi va bu quvvat elektromagnit quvvat(Р_эм )deyiladi. O’z navbatida elektromagnit quvvatning ma’lum bir qismi statorda elektr isrofi(Р_э1 )ga, qo’shimcha isrof(Р_доб)ga va po’latdagi magnit isrof(; Р_ст)ga sarf bo’ladi.Quvvatning qolgan qismi bizga foydali quvvat(Р₂) sifatida uzatiladi

G

6