8-amaliy mashg’ulot: tuxum va tuxum mahsulotlari tuxum. Tuzilishi, kimyoviy tarkibi, guruhlanishi

---



 

8-amaliy mashg’ulot:

 TUXUM VA TUXUM MAHSULOTLARI 

Tuxum. Tuzilishi, kimyoviy tarkibi, guruhlanishi 

Qishloq xo’jalik parrandalari (tovuq, o’rdaq g’oz, indyuq bedana) tuxu-

mi qimmatli 

ozuqaviy va parhez oziq-ovqat mahsulotlari qatoriga kiradi. 

Sotuvga faqat tovuq va bedona tuxumlari ruxsat etiladi. Suvda suzuvchi 

parrandalarning tuxumlari esa ko’p hollarda paratif (sal`monella) 

bakteriyalari bilan 

zararlangan bo’lishi tufayli issiqlik bilan ishlov beriladigan mahsulotlar 

tayyorlashdagina ishlatiladi. 

Parranda tuxumlari uch asosiy qismdan tashqil topgandir: po’choq (11-

14%), sariq 

qism (28-32%), oq qism (54-60%). Po’choqning asosiy tarkibiy qismini 

karbon va 

fosfor kislotalarining kal`siy tuzlari (96%) tashqil etadi. Organiq 

moddalar esa kollagen 

holida 4-5% ni tashqil etadi. Tuxumning po’chog’ida mayda-mayda 

g’ovakchalar 

mavjud bo’lib, ana shu g’ovakchalar orqali tuxum ichkarisiga havo va 

mikroorganizmlar kira oladi. Tuxumning po’chog’i tashqi tomonidan 

yupqa plenka 

bilan qoplangan bo’ladi, uning ichki yuzasida esa po’choqosti plenkasi 

mavjud. 

Tuxumning poynak qismida po’choq osti va oqining plenkasi orasida 

havo bo’shlig’i  

bo’lib, bu bo’shliq tuxumni saqlagan sayin oqsilning qurishi hisobiga 

kattalashib 

boradi. Tuxumning po’stlog’i sirtidagi yupqa plenka ma`lum vaqtgacha 

tuxumni 

---

qurishdan va mikroorganizmlar kirishidan saqlaydi. Vaqt o’tishi bilan bu 

plenka o’z 

xususiyatini yo’qota boradi. Umuman tuxumning po’stlog’i ozuqaviy 

ahamiyatga esa 

bo’lmasada, himoya vazifasini bajarib, tuxumni tashqi muhitdan 

saqlaydi va uning 

mustahkamligi tuxumni tashishda katta ahamiyatga ega bo’ladi.