3-мавзу. Билиш жараёнлари: Диққат ва сезги Режа

3-мавзу. Билиш жараёнлари: Диққат ва сезги
Режа:

1. 
   Диққат ҳақида тушунча,
   
2. 
   Диққатнинг нерв-физиологик асослари
   
3. 
   Диққат турлари, ихтиёрсиз диққат, ихтиёрий диққат, ихтиёрийдан сўнги диққат.
   
4. 
   Диққатнинг хусусиятлари, шахсда диққат ривожланиши диққатнинг психологик асоси ҳақида қисқача хулоса амалий тавсиялар
   
5. 
   Сезги ҳақида тушунча.
   

Мавзунинг таянч тушунчалар: Ориентировка, қўзғатувчи, ихтиёрий, ихтиёрсиз диққат,барқарорлиги, тахистаскоп,сезги анализаторлари, рестепторлар, экстрорестепторлар, интрорестепторлар, проприорестепторлар

Ўқув топшириқ:

1. 
   Диққат турлари, ихтиёрсиз диққат, ихтиёрий диққат.
   

Одам бирор бир нрсага диққатини ўзи хохлаб қаратса, бошқа бир нарсалар диққатни беихтиёр яни бизнинг хохишимиздан ташқари жалб қилади. Одам психик фаолиятининг муайян обьектга йўналтирилиши ва тўпланишида ифодаланган диққат қуйидаги турларга бўлинади:

• 
  Диққатнинг активлигига қараб,: ихтиёрсиз, ихтиёрий ва ихтиёрийдан сўнгги диққат.
  
• 
  Диққатнинг обьектига қараб: ташқи ва ички диққат.
  
• 
  Диққатнинг фаолият турларига қараб: индивидуал, гурухий ва жамоавий диққат.
  

Ихтиёрсиз диққат деб, тўсатдан таьсир қилинган бирор сабаб туфайли бизнинг хохишимиздан ташқари хосил бўладиган диққатга айтилади.
Ихтиёрий диққат деб, олдиндан белгиланган қатьий бир мақсад асосида ва онгли равишда диққатимизни маьлум бир нарса ва ходисаларга қаратишимизга айтилади.

2. 
   Диққатнинг хусусиятлари, шахсда диққат ривожланиши.
   

Диққатнинг асосий хусусиятлари қуйидагилари: диққатнинг кучи ва барқарорлиги, диққатнинг кўлами, диққатнинг бўлинувчанлиги, диққатнинг қўзғалувчанлиги. Шахсда диққат ёшликдан ривожланади ёшликдан онг қанчалик ўстирилса диққат ҳам шунчалик кучайиб боради.

3. 
   Диққатнинг психологик асоси ҳақида қисқача хулоса амалий тавсиялар
   

Диққат зийракликнинг фаол шаклларида акс этади.Зийраклик мехнатда ва киши билан муносабатда ахлоқий психологик аҳамиятга эга бўлади.

4. 
   Сезгилар таснифи ва турлари.
   

Сезги бу, атрофимиздаги нарса ва ходисаларнинг сезги аьзоларимизга бевосита таьсир этиш натижасида уларнинг айрим белги ва хусусиятларини мийямизда акс эттирилишини айтамиз. Сезгилар қайси аьзолар ёрдамида хосил қилинишига қараб, қуйидаги турларга бўлинади: кўриш, эшитиш, хид билиш, тери, мускул харакат, органик сезгилар.

5. 
   Сезгиларнинг умумий қонуниятлари.
   

Биринчидан, сезгилар фаоллик хусусиятига эга, иккинчидан, уларнинг вужудга келишида харакат таркиблари иштирок этади. Сезгиларнинг ретсептор назариясига кўра, ретсептор сезги аьзолари уларга нисбатан таьсир қилувчи қўзғатувчига нисбатан суст жавоб қайтаради. Сезгилар харакатга қарама қарши турувчи суст жараёндир.