3-мантиқий савол

3-мантиқий савол
Суғурта компанияси директори Ёқубов Ҳамид қўл остидаги ходим Убайдуллаев Ботирни ҳақорат қилди. Ходим Убайдуллаев Ботир директор томонидан маънавий зарар етказилганлиги ҳақида судга шикоят қилмоқчи. Касаба уюшмаси раиси сифатида уларни муросага келтиришингиз шарт.
Бунинг учун мулоқот жараёнида қандай нутқий воситалардан фойдаланасиз? Муросага келтириш учун қандай йўл тутишингиз мумкинлиги ҳақида мулоҳаза юритинг.

Ushbu kazusimizga yechim berishdan avval, muloqot jarayoniga to’xtalib o’tsak. Birinchi navabtda muloqot jarayonida til bilimi asosiy o’rin tutadi. Har bir so’zni o’z ornida qo’llash, muloqot jarayoni samaradorligini oshiradi. Chunki biz bilamizki ko’p holatlarda biz so’zlarni to’g’ri qo’llamasligimiz samaradorlikni kamaytirib yuboradi. Muloqot jarayonida bilim 3 ko’rinishda bo’ladi.

1. 
   Muloqot obyekti haqidagi bilim;
   
2. 
   Muloqot qilayotgan kishi haqidagi bilim;
   
3. 
   Muloqot vositasi bo’yicha bilim.
   

Mana shu 3 jihat yaxshi bo’lmasa, samaradorlik yuqori bo’lmaydi.
Yuqoridagi 3 holat birgalikda nutqiy mahoratni vujudga keltiradi. Nutqiy mahorat yuqori bo’lishi insonga bo’lgan, suhbatlashayotgan insoningizda siz haqizda boshqacha ta’assurot vujudga keltiradi. Nutqiy mahoratning asosi – bu mashq qilishdir
Nutqiy mahoratning o’ziga yarasha xususyatlari bor. Bular:

• 
  Qisqalik;
  
• 
  Aniqlik ;
  
• 
  Ta’sirchanlik.
  

Eng muhim jihat pragmatik omildorlik hisoblanadi. Bunga qachon, qayerda, kimga qanday, qancha gapirish kerakligi tushunadi. Bundan asosiy maqsad somaradorlik yuqori darajada ko’tarish. Uchbu savollarga qanchalik to’g’ri yondashsak, bizning nutqimiz shunchalik mavafaqqiyatli chiqadi.
Ushbu jarayon ya’ni yarashtiruv jarayoni mediatsiya deb ataladi. Mediatsiyaga tariff beradigan bo’lsak, Mediatsiya nima? — Mediatsiya bahs-munozaralarni uchinchi tomon ishtirokida nizolashayotgan taraflarni muqobil qarorga erishish maqsadida tatbiq etiladigan huquqiy texnologiyadir. Hzoirgi kunda mediatsiyaning mavqeyi oshib bormoqda. Bunga misol tariqasida O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2018 yil 3 iyul kuni «Mediatsiya to‘g‘risida"gi qonunni imzoladi. Mediatsiya to‘g‘risida"gi qonun Qonunchilik palatasi tomonidan 2018 yil 12 iyunda qabul qilingan va Senat tomonidan 28 iyunda ma’qullangan. Ushbu Qonun 2019 yil 1 yanvardan e’tiboran kuchga kiradi. Mana shu qonunlarning chiqarilishidan mediatsiyaning mavqeyin qanchalik oshib borayotganidan darak beradi. Mediatsiya jarayoni mediatordan katta mahorat egasi bo’lishi talab qilinadi. Ushbu kazusimizda mediator vazifasini Kasaba uyushmasi raisi bajaradi. Ushbu jarayonni amalga oshirish bir nech bisqichlarni talab qiladi. Ushbu bosqichlarni reja shaklida keltirib o’taman:

1. 
   Xodim Ubaydullayev Botir bilan suhbat;
   
2. 
   Sug’urta kompaniyasi direktori Yoqubov Hamid bilan suhbat;
   
3. 
   Ikkala shaxs bilan yarashtiruv jarayoni.
   

Suhbat jarayonida muomala madaniyatiga e’tibor berib, Ubaydullayev Botir bilan suhbatda bolaman. Ushbu holatda mediator uning gaplarini to’lq eshitib, Ubaydullayev Botirga bir necha savollar bilan murojaat qilaman.

• 
  Nima uchun sizga direktor bunday munosabat bo’ldi deb o’ylaysiz?
  
• 
  Direktorning o’rniga o’zingizni qoyib ko’ring?
  
• 
  Uning o’rnida bo’laningizda siz nima qilhan bo’lardingiz?
  
• 
  Uning bu qilgan harakati qanchalik to’g’ri deb oy’laysiz?
  
• 
  O’ylab ko’ringchi, direktorning vazifasi nimadan iborat deb o’ylaysz?
  

Kasaba uyushmasi raisi bu savollarni Ubaydullayev Botirga berishi Ubaydullayevning Sug’urta kompaniyasi direktori Yoqubov Hamida bo’lgan unosbatini o’zgatiradi. Ushbu savollarga javob berishda Kasaba uyushmasi raisi Ubaydullayev bilan birga harakat qilishi lozim. Chunki ba’zi yerlarida rais Ubaydullayevga to’g’ri yo’l ko’rsatishi kerak. Ubaydullaye bu savollarga xjdim bo’lganligi uchun yetarlish to’g’ri javob topolmasligi mumkin. Bunday holatda esa Kasaba uyushmasi raisining so’zlari Ubaydullayevning savollarga to’g’ri javob topishida katta ahamiyat kasb etadi. O’sha uchun ham yuqorida aytganimizdek Kasaba uyushmasi raisidan professional darjada ishlash talab etiladi. Ya’ni ushbu holatni yumshatish so’zlahuv uslubida insonga ta’sir qiluvchi omillardan foydalanish kerakligini ko’rsatib beradi. So’zlarning to’g’ri qo’llashligi, mediatsiya jarayonini yumshatishda katta ahamiyat kasb etadi.
Keyingi holatda esa