10 ma’ruza aksonometrik proeksiyalar reja 12. 1

---

10 - MA’RUZA 

 
 AKSONOMETRIK PROEKSIYALAR
Reja
 
12.1
 
 Umumiy tushunchalar 
12.2
 
 Aksonometriyaning asosiy teoremasi 
12.3
 
 Ortogonal aksonometrik proeksiya 
12.4 Aylananing izometrik proeksiyasi 
12.5
 
 Geometrik jismlarning aksonometriyasi 
Adabiyotlar:
A4; Q5; Q6. 
Asosiy tushunchalar:
kompleks chizma, ortogonal proeksiya, uchinchi 
o‘lcham, shakl, tekislik, perpendikulyar, koordinata o‘qlari, izometriya, dimetriya, 
trimetriya, frontal dimetriya, tasvir.
 
12.1 Umumiy tushunchalar 
 
Ortogonal proeksiyalash chizmalarda tasvirlar yasashning asosiy uslubi 
xisoblanadi. Lekin ortoganal proeksiyalashda chizmalar yetarli darajada tulik 
yakkollikga erishilmaydi. Chunki detallarning murakkab shakllari ularni 
kushimcha fazoviy tasavvur kilishni talab kiladi. Bunday xollarda aksonometrik 
tasvirlar kullaniladi. 
«Aksonometriya» suzi - grekcha suz bulib, «akson» - o‘q, «metreo»-
o‘lchash, ya’ni o‘qlar buyicha o‘lchash demakdir. 
 
Aksonometrik proeksiyalar ikki turga bulinadi: 
Tugri burchakli va kiyshik burchakli. 
Agar proeksiyalovchi nurlar aksonometrik proeksiyalar tekisligiga 
perpendiulyar bulsa, bunday proeksiyalar 
tugri burchakli
aksonometrik 
proeksiyalar deyiladi. 
Tugri burchakli aksonometrik proeksiyalarga 
izometrik va demetrik
 
proeksiyalar deyiladi. 
Agar proeksiyalovchi nurlar aksonometrik proeksiya tekisligiga 90
o
burchakdan farkli joylashsa