1. Davlatning din sohasidagi siyosati Davlat va din munosabatlari Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlari

TATUFF 620-21 USMONOV MA’MUR

O’zbekistonda davlat va diniy tashkilotlar bilan

munosabat
1. Davlatning din sohasidagi siyosati
2. Davlat va din munosabatlari
3. Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlari
4. O’zbekistonda diniy konfessiyalar faoliyati va diniy bag’rikenglik

1. Din va davlat oʻrtasidagi munosabatlarni tartibga solishning tiplari. Rivojlangan demokratik yo'ldan ketayotgan davlatlarning hozirgi zamonda dinga munosabati asosan vijdon erkinligini ta'minlash va diniy bagʻrikenglikka asoslangan. SHunga qaramay, bugungi kunda davlat va din oʻrtasidagi munosabatlar oʻz mazmuni, mohiyati, shakllari va usullariga ko'ra turli davlatlarda oʻziga xoslikka ega. SHu munosabat bilan din va davlat oʻrtasidagi munosabatning tiplari, modellari haqida fikr yuritish mumkin.
Hozirda davlat bilan din (diniy tashkilotlar) oʻrtasidagi munosabatlarni tartibga solishning turli shakllari mavjud bo'lib, ular bugunga kelib quyidagi uchta asosiy turkumga ajratiladi:
Davlat-diniy tashkilot modeli - identifikatsion model. Bunday modelni biz, misol uchun, Daniya, Angliya, Gretsiya, SHvetsiya, Finlyandiya, Norvegiyada (ya'ni Evropa ittifoqining deyarli uchdan bir qismida), Saudiya Arabistoni, Bruney qirolligi, Qatar, Eron islom respublikasida kuzatishimiz mumkin.
Separatsion, yaʼni davlat dindan ajratilganligiga asoslangan model. Davlat bilan din oʻrtasidagi munosabatlarni tartibga solishning bu turiga AQSH, Fransiya, Niderlandiya, Turkiya, MDH davlatlari, jumladan Oʻzbekiston Respublikasi kabi davlatlarni misol sifatida keltirish mumkin.
Kooperatsion - neytralitet modeli. Germaniya, Ispaniya, Italiya, Belgiya, Lyuksemburg, Avstriya kabi mamlakatlarida oʻz aksini topgan.

2.Din va dunyoviy davlat orasidagi munosabat xaqida gap ketar ekan, eng avvalo, dinning davlatdan ajratilishi tamoyilini asosini ta’kidlash zarur. Bu xaqda Konstitustiyamizning 61-moddasida shunday deyiladi: «Diniy tashkilotlar va bir-lashmalar davlatdan ajratilgan xamda konun oldida tengdir-lar. Danlat diniy birlashma-larning faoliyatiga aralashmaydi».

3.Vijdon erkinligi haqidagi qonunning 5- moddasida O’zbekiston Respublikasida din va diniy tashkilotlar davlatdan ajratilganligi ko’rsatilgan. Bu degani davlat diniy masalalar bilan shug’ullanmaydi, diny tashkilot va diniy boshqarma ishlariga aralashmaydi. Din va diny tashkilotlar ham davlat ishlariga aralashmasligi lozim.

4.2019-yil 4-sentabrdagi Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining «Diniy- ma'rifiy soha faoliyatini takomillashtirish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida»gi PQ-4436-sonli qaroriga muvofiq Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo'yicha Qo'mitaning Ichki ishlar vazirligi, O'zbekiston yoshlar Ittifoqi, Oʻzbekiston xotin-qizlar qoʻmitasi va fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari faoliyatini muvofiqlashtirish bo'yicha Respublika kengashi bilan jamiyatda vijdon erkinligi va diniy- ma'rifiy muhit barqarorligi kafolatlarini ta'minlash maqsadida mustahkam va doimiy hamkorlikni nazarda tutuvchi yangi tizim joriy etildi.

2017-2021-yillarda Oʻzbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasi doirasida soʻnggi 3 yil davomida diniy
bagʻrikenglikni ta'minlash sohasidaquyidagi chora-tadbirlar amalga oshirildi: BMT Bosh Assambleyasi 2018-yilning 12-dekabr oyida oʻtkazilgan yalpi majlisda «Ma'rifat va diniy bagʻrikenglik» deb nomlangan maxsus rezolyutsiyani qabul qildi. Oʻzbekiston tomonidan ishlab chiqilgan hujjat loyihasi BMTning barcha a'zo davlatlari tomonidan bir ovozdan qoʻllab-quvvatlandi. Mazkur rezolyutsiyani qabul qilish tashabbusi 2017-yil sentabr oyida BMT Bosh Assambleyasining Nyu-Yorkdagi 72-sessiyasida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev tomonidan
ilgari surildi.