1-amaliy mashg‘ulot mavzu: Traktor va transport vositalarining dvigatellarining krivoshipshatun mexanizmi, tuzilishi va ishlashini o’rganish

---

1-AMALIY MASHG‘ULOT 
Mavzu: Traktor va transport vositalarining dvigatellarining krivoshipshatun 
mexanizmi, tuzilishi va ishlashini o’rganish 
Ish maqsadi:
Tirsakli val, shatun va o’zak podshipniklari, maxovik tuzilishini 
ko’ring va o’rganing. Mikrometr va nutrometr yordamida o'lchovlarni bajarish. 
Ish joyini tayyorlash:
Buraladigan stendga o’rnatilgan dvigatellarning 
qirqimlari, o’rganilayotgan dvigatellarining tirsakli vallari, shatun va o’zak 
podshipniklari, maxoviklari, kalitlar to’plami, dinomometrli kalit (200400 N kuchga 
tent bo’lgan) shtangan-stirkul, qo’lni artish uchun gaz mol, plakatlar, o’quv 
adabiyotlari, kataloglar va ko’rsatmali karta. 
Uskunalar: 
dvigatelning silindirlar bloki, indikatorli nutrometr, silliq 
mikrometr, krivoshipshatun mexanizmi detallari. 
 
Asosiy nazariy ma'lumotlar 
 
Krivoship-shatunli mexanizm porshenning ilgarilama-kaytma xarakatini tirsakli 
valning aylanma xarakatiga o’zgartirib beradi. 
Krivoship-shatunli mexanizmi quydagilarga bo’linadi: 
Harakatsiz
:— karter, silindrlar bloki, silindrlar, silindrlar golofkasi, prokladka va 
paddon. 
Harakatlanuvchi:
— porshenlar, porshen halqalari va barmoqlari, shatunlar, tirsakli 
val va uning podshipniklari, maxovik. 
Silindrlar bloki: 
dvigatel skeletining asosiy elementi. Silindrlar bloki dvigatelning 
asosiy bazis detali bo’lib u tuzilish jixatidan nisbatan murakkab xisoblanadi. Shuning 
uchun silindrlar blokini tayyorlash nisbatan qimmatga tushadi. Silindrlar blokini 
ishlash muddatini oshirish maksadida yuk avtomobili va ayrim yengil avtomobili 
dvigatellarida uni gilzali kilib tayyorlanadi (1-rasm). 
Silindr yuzalari, yeyilish natijasida, yaroksiz xolatga kelsa gilzalarni almashtirish bilan 
silindrlar bloki qaytadan tiklanadi. Gilzalar yeyilishga chidamli, zanglamaydigan 
legirli (xrom, nikel, molibden, mis) cho’yandan tayyorlanadi. 

---