Зовурлаштирилган территориянининг сув – туз баланси

Kollektor – zovur tarmoqlarini o’t bosish va loyqa cho’kishdan saqlash 
O’rta Osiyo va Ozarbayjondagi kollektor – zovvur tarmoqlarining tubi va
qiyaliklarini ko’plab o’t bosib ketadi. Natijada ularning jonli kesimi kichrayadi, g
,
adir – 
budirlik koeffitsiyenti ortadi, suv oqimining tezligi kamayadi, kollektor va zovurlarning
zaxsizlantirish qobiliyati pasayadi. Yangi kollektor va zovurlar ishga tushirilgan
dastlabki paytlarda ularni ayniqsa ko’p o’t bosadi (Mirzacho’l, Markaziy Farg
,
ona,
Buxoro vohasi, Surxondaryo vodiysi va boshqalar). 
Ochiq kollektor – zovur tarmog
,
idagi o’simliklar qirqilib va o’rib olinadi,
o’zpnlarga neft sepiladi. Keyingi yillarda kollektor va zovurlarda o’t yeb o’sadigan
baliqlar: oq amur va do’ng peshona baliqlar urchitila boshladi. Ular juda tez ko’payadi
va bir sutqada o’z ogirligiga teng miqdordagi suv o’tlarini yeb bitiradi. Qolleqtorlarning
og
,
iz kismiga baliqlarning qabul qilgichga chiqib ketish yo’lini to’sib turadigan to’rlar
o’rnatiladi. Kollektor – zovur tarmoqlarini o’t bosishdan saqlashda ximiyaviy usul – 
gerbitsidlar yordamida qurashish usuli eng takomillashgan, iqtisodiy jihatdan eng qulay
va kam mehnat talab qiladigan usul hisoblanadi. Ikki pallali begona o’tlarga qarshi 50 – 
60 % li butil efiri purqaladi. 0,4 – 0,8 qg preparat 50 – 100 l suvda eritiladi (yer ustidan
turib purkash uchun). Ana shunday hajmdagi preparat 1 ga maydonga yetadi.
Gerbitsidlar bilan dorilash ishlari o’tlarni qo’lda yo’qotishga nisbatan besh baravardan
ziyod arzonga tushadi. 
Erta ko’klamda begona o’tlar unib chiqmasdan kollektor va zovurlar o’zini
quyidagi gerbitsidlarning biri bilan dorilanadi; atrazin (15 – 24 kg/ ga), simazin (20 – 30 
kg/ga), monuron (20 – 25 kg/ga), fenuron (20 – 25 kg/ga). Bunday dorilash kanallarni ikki
vegetatsiya davrigacha o’t bosishdan asraydi. Yangi unib chiqqan qamish nihollariga
qo’shimcha ravishda dalapon (15 – 30 kg/ga) yoki natriy uch xloratsetat (100 – 200
kg/ga) purkaladi. Preparat kanalning quruq o’zaniga purkaladi.
Gerbitsidlar suvli aralashma holida sochiladi. Bir gektarga mo’ljallangan preparat
dozasi 600 – 1000 m
3
suvda eritiladi. Aralashma OТN – 48 markali purkagich bilan
purkaladi.
Preparatni tejash uchun kanallarning tashqi qiyaliklarini bogdorchilik
qarbolineumining 10 – 15 protsentli emulsiyasi bilan yoki ishlatilib bo’lgan dizel moyi

---

bilan yo’l yoqalariga (chegaralariga) sochiladigan dozada dorilash maqsadga muvofiqdir.
Тashqi qiyaliqlarni begona o’tlar gullanmasdan oldin dorilash va ularning urug
,
boylashiga yo’l qo’ymasliq muhim ahamiyatga ega.