Zoologiya uzb 2017. indd

va tana simmetriyasi 
(B):
 1–tashqi qavat; 2–ichki qavat;
3–tana bo‘shlig‘i

---

24
joylashgan hujayralardan tash-
kil topgan. Tashqi – ekto der ma 
va ichki – endoderma qavat-
lari yupqa parda bilan ajralgan. 
Tana devori keng ichki tana 
bo‘shlig‘ini o‘rab turadi. Bu 
bo‘shliq ichak va 
zifasini ham 
bajaradi (12-rasm). 
Tashqi qavat, asosan, teri-
mus kul  hujayralaridan  iborat. 
Bu hujayralarning tana devori-
ga botib kirib kengaygan to-
monida  muskul tolalari bo‘ladi. 
Muskullarning qisqarishi tufayli 
gidra umbaloq oshib yoki odim-
lab harakatlanadi.
Ektoderma hujayralari orasida 
otuvchi hujayralar ham bo‘ladi 
(13-rasm). Bunday hujayralar 
ayniqsa, paypaslagichlarda juda 
ko‘p. Otuvchi hujayraning may-
da  sezuvchi tukchasi va otuvchi 
kapsulasi bo‘ladi. Kapsulada 
naysimon ingichka otiluvchi tola 
joylashgan. Hayvonlar (dafniya, 
siklop, baliq chavoqlari) otuvchi 
hujayra tukchasiga tegib ketsa, 
kapsuladagi tola otilib chiqib, ular terisiga sanchiladi. Kapsuladan 
oqib keladigan zaharli suyuqlik hayvon tanasiga o‘tib, uni falajlaydi.
III bob. Ko‘p hujayrali hayvonlar: bo‘shliqichlilar tiрi