Zokirjon saidboboyev

1843 
yil Xiva xonligiga polkovnik 
G.I. Danilevskiy 
missiyasi 
jo ‘natildi. Bu ekspedisiyada ham topograflar ishtirok etib, Xiva 
xonligining kartalarini chizishgan.
1858 yilning o ‘zida birdaniga uchta ekspedisiya tuzilib, 
sharqshunos 
N.V. Xanikov 
boshchiligidagi savdo ekspedisiyasi 
Qoshg‘ar (janubi-sharqiy Turkiston)ga va diplomatik ekspe- 
disiyalar Xiva hamda Buxoro xonliklariga yuboriladigan bo‘ldi. 
Bu ekspedisiyaga Londondagi rus harbiy agenti, 0 ‘rta Osiyoga 
hujum qilish siyosatining tarafdori, polkovnik 
N.P. Ignatev
boshchilik qildi.
Missiyaning Xiva va Buxoroda yetti oy mobaynida oUb boigan 
faoliyati natijasida bo‘lajak asosiy janglar haqidagi batafsil harbiy 
kartalar ishlab chiqildi, joylaming topografik tasvirlari olindi.
XIX 
asrning o‘rtalarida Orol dengizi. bo‘ylari, Sirdaryo, 
Amudaryo deltalarida harbiy dengizchi 
A.M. Butakov 
boshchi- 
ligida ekspedisiya faol tadqiqot olib bordi. Ekspedisiya hududning 
to'la topografiyasini o ‘rgandi, 1852 yilda esa A.M.Butakov 
dengizda paroxod qatnovini tashkil qiladi.
0 ‘rta Osiyoni chor Rossiyasi istilo etgach, rus harbiylari bosib 
olgan hududlami boshqarish va yangi harbiy harakatlarni olib 
borish hamda kartalar tuzishning markazlashgan idorasini tashkil 
etish maqsadida 1867 yil 25 noyabrda Turkiston Harbiy okrugi 
qoshida Harbiy-topografik bo‘lim ochishadi. Bo‘lim 0 ‘rta 
Osiyoning barcha mintaqalarini muntazam ravishda o‘rganib, ilmiy 
asoslangan aniq kartalarini yaratishni boshladi. Bo‘lim ochilgunga 
qadar 1984 ming kv. km. maydonni egallagan 0 ‘rta Osiyo hududi 
deyarli tadqiq etilmagan edi.
0 ‘rta Osiyoning m a’muriy hududiy va boshqaruv manfaat- 
laridan kelib chiqib, suratga olish va kartalar yaratish bo‘limning 
bosh vazifasi etib belgilandi.
62

---

XIX 
asrning 60-yillaridagi asosiy tadqiqotlar 0 ‘rta Osiyo 
sharqidagi tog‘ oldi va tog‘li tumanlar hududlariga qaratildi. 
Tyanshanning tog'li tumanlari haqida ilk ma’lumotni 1856 yilda 
yurtimizga kelgan