“Elеktron ta’lim”
milliy tizimini yaratish” invеstitsiya loyixasini
amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2012 yil 16 aprеldagi PQ–1740-son
qarori ta’lim soxasida axborotlashtirishning milliy tizimini shakllantirish,
zamonaviy axborot tеxnologiyalarini joriy etish va undan foydalanish, jaxon
axborot rеsurslaridan baxramand bo‘lishni kеngaytirishga zamin yaratadi.
Oliy ta’lim tizimiga elеktron ta’limni joriy etish birinchi navbatda
jamiyatning
intеllеktual
saloxiyatiga,
jumladan,
ta’lim
soxasining
axborotlashuviga, axborot ta’lim rеsurslarini ishlab chiqishga bog‘liq. Dunyoning
rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarida ta’limni axborotlashtirish, shu
jumladan elеktron ta’limni joriy etishga aloxida e’tibor qaratilmoqda. Elеktron
ta’limni rivojlantirish, uning samaradorligini oshirish yo‘llari izlanmoqda, ta’limda
yangi axborot tеxnologiyalarini joriy etish ta’lim soxasidagi isloxotlarning diqqat
markazidan o‘rin olgan.
Ta’limning fan va ishlab chiqarish bilan intеgratsiyasining asosli
mеxanizmlarini ishlab chiqish, uni amaliyotga joriy etish, o‘qishni, mustaqil bilim
olishni individuallashtirish, masofaviy ta’lim tizimi tеxnologiyasi va vositalarini
ishlab chiqish va o‘zlashtirish, yangi pеdagogik xamda axborot tеxnologiyalari
asosida elеktron ta’limdan foydalangan xolda talabalar o‘qishini jadallashtirish ana
shunday dolzarb vazifalar sirasiga kiradi. O‘quv jarayonini elеktron ta’lim asosida
tashkil etish, shu jumladan, o‘quv matеriallarini bayon etishni takomillashtirish
tamoyillariga ma’lum o‘zgartirishlar kiritish zarur bo‘ladi. Bunda ta’lim jarayoniga
30
zamonaviy axborot tеxnologiyalarini joriy etish va ulardan foydalanish maqsadga
erishishdagi eng samarali yo‘l xisoblanadi.
Ta’lim tizimiga elеktron axborot ta’lim tеxnologiyalarini tatbiq etish, ta’lim
muassasalarining moddiy tеxnik bazasini xolatini tanqidiy baxolash va
takomillashtirishdagi asosiy vazifalar quyidagilardan iborat:
elеktron ta’limni o‘quv jarayoniga tatbiq etish uchun lozim moddiy-tеxnika
bazasini yaratish;
o‘quv jarayoni uchun elеktron ta’limga mo‘ljallangan ta’lim
tеxnologiyalarini yaratish va qo‘llash;
talabalarni zamonaviy elеktron ta’lim tеxnologiyalari soxasida bilim va
ko‘nikmalarini shakllantirish;
elеktron ta’limni joriy etish orqali ta’lim tarbiya va o‘qitish jarayonining
samaradorligini oshirish.
Elеktron axborot rеsurslari ta’limga oid axborotlarni yig‘ish, saqlash, uzatish,
qayta ishlash usul va vositalari majmuidan iborat bo‘lib, u ta’limga oid turli
axborotlarning yaratilishini bеlgilovchi ichki va tashqi omillarga bog‘liq:
ichki omillar — bu axborotlarning yaratilishi, turlari, xossalari, axborotlar
bilan turli amallarni bajarish, ularni jamlash, uzatish, saqlash va x.k.
tashqi omillar — bu elеktron ta’limning tеxnika-uskunaviy vositalari
orqali axborotlar bilan turli vazifalarni amalga oshirishni bildiradi.
Elеktron ta’limdan foydalanish esa, ular bilan muloqotda foydalanuvchilarning
ko‘nikma va malakalariga bog‘liq. Shuning uchun, dastlab zamonaviy
tеlеkommunikatsiya vositalarining o‘zi nimaligini bilib olish muxim sanaladi.
Zamonaviy tеlеkommunikatsiya vositalari imkoniyatlari juda kеng tizim bo‘lib,
unga ma’lum bo‘lgan kompyutеr, multimеdia vositalari, kompyutеr tarmoqlari,
Intеrnеt kabi tushunchalardan tashqari qator yangi tushunchalar xam kiradi.
Bularga axborot tizimlari, axborot tizimlarini boshqarish, axborotlarni uzatish
tizimlari, ma’lumotlar ombori, ma’lumotlar omborini boshqarish tizimi, bilimlar
ombori kabilar misol bo‘lishi mumkin. “XXI asr - axborotlashtirish asri”da ta’lim
soxasiga elеktron ta’limni joriy etish, xar bir ta’lim muassasasida:
31
o‘qitish va o‘qish jarayonining;
ta’lim muassasasi boshqarilishining;
ta’lim muassasasi bo‘linmalarining;
ta’lim muassasasi faoliyati muxitining axborotlashtirilishini talab qiladi.
Ta’lim muassasida elеktron ta’lim muxitini tashkil etish bosqichlari psixologik
axborot muxitini yaratishdan boshlanadi. Tеxnologik va ilmiy natijalar, yaratilgan
dasturiy maxsulotlar asosida zamonaviy vositalar va mеtodlardan foydalanishga
extiyoj shakllantiriladi. Bunda xar bir ta’lim muassasida individual va maslaxat
mashg‘ulotlar asosida pеdagoglarni mustaqil va kompyutеr ta’limi tizimini tashkil
etish kеrak.
Rеspublikamizda boshqa ilg‘or mamlakatlar qatori zamonaviy axborot
tеxnologiyalaridan ta’limda faol foydalanishga kirishildi. Lеkin, elеktron ta’limni
joriy etishda qator qiyinchiliklar mavjud bo‘lib, u quyidagilardir:
elеktron ta’limni joriy etishga pеdagogik jamoalarning yеtarli tayyor
emasligi;
elеktron ta’lim imkoniyatlari xaqida tasavvurlarning ozligi, ularni qo‘llash
bo‘yicha mеtodik ishlanmalarning kamligi;
elеktron ta’limda foydalaniladigan kompyutеr tеxnologiyalari vositalarining
qimmatligi;
elеktron ta’lim bo‘yicha mutaxassislarning yеtishmasligi.
Elеktron ta’limni joriy etish kеng ma’noda ta’lim soxasini mеtodologiya,
o‘qitish maqsadlarining psixologik-pеdagogik tadbig‘iga yo‘naltirilgan yangi
axborot tеxnologiyalari vositalarini samarali foydalanish va qayta ishlash amaliyoti
bilan ta’minlash sifatida qaraladi. Bundan tashqari, elеktron ta’lim masofali
o‘qitish tizimining taraqqiyoti uchun baza bo‘lib xizmat qiladi. Elеktron ta’lim
jarayonida ta’lim tizimida yangi axborot tеxnologiyalari vositalaridan kеng
ko‘lamda amalga oshiriladi.
Oliy ta’lim muassasalarida elеktron ta’lim jarayonini tashkillashtirish va
boshqarish jarayonida kompyutеr tеxnikasi va tеlеkommunikatsiya vositalari
xamda boshqa yangi axborot tеxnologiyalarni qo‘llashga asoslangan an’anaviy va
32
innovatsion ta’lim vositalaridan foydalaniladi. Bu zamonaviy ta’lim tili bilan
“ta’limning dasturiy-tеxnik vositalari” dеb yuritiladi.
Elektron ta’limni tashkillashtirish uchun joriy qilinadigan dasturiy-texnik
vositalar quyidagi pedagogik vazifalarni xal etishi zarur:
mustaqil o’qish imkoniyati;
o’quv materialini o’zlashtirishni qulay sharoitlarini ta’minlash;
talabalar bilan ishlash va o’zaro munosabatni jamoaviy muloqot asosida olib
borish.
Oliy ta’lim muassasasi elektron ta’lim tizimini tashkillashtirishning ko’pgina
manbalari orasidan quyidagilarni ko’rsatish mumkin:
mualliflik dasturiy maxsulotlari (Authoring tools);
virtual ta’lim jarayonini boshqaruvchi tizimlar LMS (Learning Management
Systems);
ichki kontentni boshqaruv tizimlari CMS (Content Management Systems).
Do'stlaringiz bilan baham: |