Ziyayev Sherali Abdulaziz o’g’lining

Yaponiya  ta’lim  tizimi

3

.  Oliy  ta’lim  tizimi  o’z  ichiga  ta’lim 

muassasalarining  quyidagi  to’rt  turini  qamrab  oladi:  1)  to’liq  sikldagi  (4  yil)  va 

tezlashgan  sikldagi  (2  yil)  universitetlar;  2)  kasb-xunar  kollejlari;  3)  maxsus 

tayyorgarlik  maktablari  (texnologik  institutlar);  4)  diplomdan  keyingi  ta’lim 

maktablari (magistratura). 

Mutaxassislar  yapon  ta’lim  tizimini  natijasi  sifatida  mamlakatni  yuqori 

malakali kadrlar tayyorlanayotganligida va fan-texnika yutuqlarining shiddat bilan 

                                                 

3

 

Education  system  Japan  |  EP-Nuffic  |  1st  edition  September  2010  |  version  4,  January  2015 

http://www.jstor.org //Retrieved 15.07.2015.

 

---

26 

 

amaliyotga tadbiq etilayotganligi bilan izoxlaydilar. Bugungi kunda Yaponiyadagi 

erishilayotgan  yuqori  sifat  ko’rsatkichlar  sababini  mutaxassislar  quyidagi 

xususiyatlarda deb ko’rsatmoqda:  



 

Yapon  ta’lim  tizimida  xususiy  sektor  xajmini  ortishi  xususiyati,  boshqa 

soxalardagi kabi raqobat muxiti rivojlanganligini taminlaydi.  



 

Xalqaro  xususiyatlarning  mavjudligi,  barcha  ta’lim  muassasalarida  imtixon 

va  test  sinovlari  ingliz  tilida  yapon  tili  bilan  bir  xil  darajada  amalga 

oshirilishi va  taraqqiy  etgan.  Yevropa  davlatlari  tajribalari  til  orqali  yanada 

tezroq o’zlashtirilayotganligidir. 



 

Ilmiy-tadqiqot  tashkilotlari  bevosita  ta’lim  tizimlarida  faoliyat  olib  borib, 

ta’lim  muassasalari  faoliyati  natijalariga  ularning  mas’ulligi  va  to’g’ridan 

to’g’ri  javobgarligi  bilan  ilmiy  yangiliklar  amaliyotga  tezkor  tadbiq 

etilayotganligi. 



 

Ta’lim tizimi o’quv dasturlari xar yilda yangilanishi, talabalar-ning mustaqil 

ta’lim  olish  jarayoniga  aloxida  e’tibor  berilayotganligi  natijasida 

talabalarning mustaqil ta’lim olish ko’nikmasining yuqori darajada ekanligi 

va takomillashtirilish xususiyati, fan yo’nalishlaridagi zamonaviy yangiliklar 

o’zgartirishlar o’quv dasturlarida aks ettirilishi ta’lim mazmuni yildan yilga 

mazmun moxiyati jixatidan takomillashib borayotganligini ko’rsatadi. 



 

Ta’lim  tizimi  bosqichlari  jarayonlaridagi  imtixon  nazoratlari  talablarini 

yuqoriligi  va  keskin  choralar  qo’yilishi  xususiyati,  o’quvchi  va  talabalarda 

ma’suliyatni oshirishiga sabab bo’ladi.  

Talabalarning  asosiy  bilim,  ko’nikma  va  malakalari  mustaqil  ta’lim 

jarayonidagina shakllanadi, erkin faoliyat ko’rsatish qobiliyati rivojlanadi va ularda 

ijodiy ishlashga qiziqish paydo bo’ladi. 

---

27 

 

 

1.5-rasm. Elektron ta’lim bozorining butun dunyodagi o’sish sur’ati 

Elektron ta’limning bugun va kelajakdagi o’rni va axamiyatini uning dunyo 

sanoatidagi xajmi bilan baxolash mumkin. Ushbu xajm 2005 yili 48 mlrd. Dollarni 

tashkil qilgan bo’lsa, 2010 yilga kelib 52,6 mlrd. dollarni tashkil qildi. Prognozlar 

bo’yicha 2015 yili masofaviy ta’lim bozorining xajmi dunyoda 107 mlrd. dollarga 

etadi, 2025 yilda esa 215 mlrd. dollarni tashkil qiladi.  

Elektron  ta’lim  bozorining  eng  katta  ulushi  AQSh  va  Yevropa  ittifoqi 

mamlakatlariga to’g’ri keladi (1.6-rasm). 

 

---

28