Ziyamuhamedova

Butanni degidrirlash

Butandan butadien olish eng keng tarqalgan usuldir. Hamdo‘stlik mamlakatlarida etil spirtidan butadien olish usulidagi mos ko‘rsatkichlarga nisbatan butanni ikki bosqichli degidrirlash jarayoni orqali olingan butadienning tannarxi 8% ga, nisbiy kapital xarajatlar 70% ga pastdir. Sanoatda butadien C₄ uglevodorodlaridan olishning 2 usuli ishlatiladi:

1. 
   Butanni ikki bosqichli degidrirlash.
   
2. 
   Butanni bir bosqichli degidrirlash (Gudri usuli) xorijda keng ishlatiladi.
   

1. Butanni ikki bosqichli degidrirlash

Butanni ikki bosqichli degidrirlash yo‘li bilan butadien olish qu- yidagi ikki bosqichdan iborat bo‘ladi:

1. 
   n – Butanni degidrirlab n–butilenlarni olish.
   
2. 
   n – Butilenlarni degidrirlab butadien olish.
   

1. Butanni degidrirlab n-butilenlarni olish

n – butanni degidrirlash reaksiyasi quyidagi chizma bo‘yicha ke- tadi:

Reaksiyani issiqlik yutilishi va hajmni ortishi bilan borishi sabab- li, degidrirlash jarayoni uchun yuqori harorat (550–580ºC) va quyi bosim (atmosfera) juda ma’qul keladi.
Katalizator sifatida quyidagi tarkibli yoyuvchi aluminiy oksidida- gi xrom oksidi ishlatiladi: 40% CrO₃, 10% BeO va 50% Al₂O₃.
Uglevodorodlarni parchalanish va zichlanish jarayonlari yuqori
haroratda katalizator ishtirokida borib, katalizator yuzasida uglerodli moddalar koks yig‘ilishiga olib keladi. Bu esa faollikni pasayishiga sabab bo‘ladi. Shuning uchun katalizator davriy ravishda regenerat- siya qilinib, yuzasidagi ko‘mir moddalar yoqiladi.
n–butanni konversiyasi (parchalangan xomashyoni reaktordan o‘tkazilgan miqdoriga nisbati) 35% dan oshmaydi. n–butilenlarni salmog‘i xomashyoni ko‘p marta retsirkulatsiya qilingandan keyin parchalangan butanga nisbatan 80% ga yaqindir. Degidrirlash nati- jasida gazlar tarkibida 25–30% butilenlar mavjud bo‘lib, ular butan– butilen fraksiyasidan suvli atseton yordamida ekstrfaol haydash bilan ajratib olinadi. Bunda butilenlar miqdori 77% gacha ortadi.
Butanni degidrirlash jarayoni quvurchali reaktorlar (384 quvur- cha, Ø50 mm, l = 3m, 27% xromli po‘latdan tayyorlangan)da stat- sionar katalizatorlarda amalga oshiriladi. Yarim reaktorlar degidrir- lashda, qolgan yarmisi esa regeneratsiyada ishlaydi.
Usulning kamchiliklari sifatida jarayonni davriyligi, metall sar- fining ko‘pligi, kichik ishlab chiqarish quvvati, katalizatorni yetarli bo‘lmagan bir tekis isishini (ayrim yerlarda katalizatorni isib ketishi- ga olib keladi) sanab o‘tish mumkin. Rossiyada butanni degidrirlash jarayoni «qaynar» qavatli katalizatorda birinchi bo‘lib amalga oshi- rildi. Degidrirlash va regeneratsiya jarayoni alohida apparatlarda olib boriladi. Reaktor va regeneratorlar parallel joylashgan (3-chizma).
Reaktor seksiyalashtirilgan. Reaktorning seksiyalashtiriluvchi – katalizator qattiq zarrachalarini intensiv aralashishini kamayishiga, bu esa n–butilenlar salmog‘ining oshishiga olib keladi.
Reaktorning texnik xarakteristikasi.

1. 
   Аpparatning yuqori qismidagi ortiqcha bosim – 0,3 kgs/sm².
   
2. 
   Аpparatning quyi qismidagi ortiqcha bosim – 1,35 kgs/sm².
   
3. 
   Muhit – kuchli eroziyali, kuchsiz korroziyali.
   
4. 
   Korpus materiali – uglerodli po‘lat.
   
5. 
   Ichki futerovka materiali – o‘tga chidamli g‘isht.
   
6. 
   Ichki sirt materiali – yuqori legirlangan po‘lat.
   
7. 
   Аpparatning maksimal balandligi – 28400 mm.
   
8. 
   Tashqi korpus bo‘yicha diametr – 6400 mm.