Ziyamuhamedova

Quyi temperaturali rektifikatsiya usuli

Ushbu usul gaz tarkibiga kirgan uglevodorodlarni qaynash tem- peraturalarini turlicha ekanligiga asoslangan. Bunday uglevodorod- larni chuqur sovitish hisobiga ajratishga erishiladi. Masalan, metan (161,5ºC) qaynash harorati yuqori bo‘lgan boshqa uglevodorodlar- dan oson ajraladi. Qaynash temperaturalarini farqiga ko‘ra etilen etandan ajraladi. Ushbu usul orqali propilenni propandan ajratish esa mushkulroq.
Quyi harorat hosil qilish uchun drossel effekti, ya’ni gaz bosimi- ni keskin tushishi oqibatida haroratning pasayishi kuzatiladi. Yoki ushbu usulni sovitishning kaskad usuli deb ham yuritiladi. Ushbu usul quyidagicha amalga oshiriladi: Gaz 40 atmosfera bosimi va t = – 18ºC da 1 – metan kolonnasiga keladi (2-chizma). 1-kolonnaga berilayotgan metan 2-kolonnadan chiqayotgan etilen yordamida su- yultiriladi. 2-kolonnada etilenni, 3-kolonnada esa etanning ajratilishi amalga oshadi. Ushbu kolonnalarda propanning bug‘lanishi hisobi-
ga etan va etilenlarning sovishi oqibatida suyuqlik taralishi amalga oshiriladi. 4-kolonnada C₃ fraksiyasi ajralishi kuzatilib, kolonna suv bilan sovitilib ishlatiladi.

h₂ Ch ₄
C₃h₃
C₂h₆

C
3

+90°
Dastlabki
^gaz 18°C


₁ 40at
-18° ^+4°
2 27at


+38°
³ 24at ⁴

+38°
+43°
+65°
+93° ^C4
C₅

2–chizma. Gazlarni quyi haroratli rektifikatsiya yo‘li bilan ajratishni prinsipial sxemasi. Bunda: 1-demetanizatsiya kolonnasi; 2-etilenni ajratish kolon- nasi; 3-etanni ajratish kolonnasi; 4-S₃ va s₄ fraksiyalarni ajratish kolonnasi.
Uglevodorod gazlarini quyi haroratli rektifikatsiya yo‘li bilan aj- ratish usuli juda qimmat, katta energiya sarfi bilan bog‘langan va ap- paraturani tayyorlashda maxsus materiallar ishlatish talab qilinadi.