Ziyamuhamedova

Оlefin uglevodorodlarni oksidlash

Kislorod saqlovchi mahsulotlarning turli aralashmasini ho- sil bo‘lishiga olib keluvchi parafin uglevodorodlarni oksidlashga qarama-qarshi o‘laroq olefinlarni oksidlash selektiv jarayondir.
Quyi olefin uglevodorodlar – etilen va propilanlarni oksidlash sanoatda katta ahamiyat kasb etadi; shu bilan birga olefin oksidlari, akrolein, atsetaldegid va boshqa qimmatli mahsulotlar olinadi.

1. Оlefin oksidlarini olish

Etilen oksidi juda yirik ko‘lamda ishlab chiqarilmoqda. АQSHda uni ishlab chiqarish 1965-yilda 300 ming tonna bo‘lsa, 2010-yili 14 mln.t ga yetgan va keyingi sur’atlar bundan ham jadallashgan.

1. Etilen oksidini olish

Hozirgi vaqtda etilen oksidi ikki usul bilan olinadi: etilenni to‘g‘ridan to‘g‘ri va xlorgidrin usuli bilan oksidlash.

1. Etilenni to‘g‘ridan to‘g‘ri oksidlash

Etilenni to‘g‘ridan to‘g‘ri oksidlash jarayoni kumush katalizatori- da 220–280ºC temperaturada va 7–10 atmosfera bosimda ketadi:
Ch₂=Ch₂+1/2O₂ → CH₂–Ch₂
O
Оksidlash uchun 98% li etilen ishlatiladi. U havo bilan aralash- tirilib, reaksion aralashmadagi uning kontsentratsiyasi 3% ni tashkil etadi. Katalizator bilan kontakt vaqti 1,5 sekund.
Оksidlash jarayoni, odatda, statsionar katalizatorda, kamroq –
«qaynar» qatlamda ham olib boriladi.
Jarayon prinsipial texnologik sxemasi quyidagidan tarkib topgan: etilen va havo tozalagichlardan o‘tib, aralashtiriladi, issiqlik almash- tirgichdan o‘tib (u kontakt gazlar issiqligi hisobiga isiydi) reaktor- ga boradi. Reaktor–quvurchali (d=25mm, L=3–9 m). Quvurchalar oralig‘ida reaksiya issiqligini olib ketadigan issiqlik tashuvchi ayla- nib harakat qiladi. Оksidlash mahsulotlari reaktordan chiqishi bilan issiqlik almashtirgichda va sovutkichda sovutiladi hamda absorberga jo‘natiladi.
Аbsorbsiyani 7–10 atmosfera bosimi ostida olib boriladi, ush- bu sharoitda etilen oksidi suvda eriydi. Аbsorberdan chiqayotgan 1,5% ga yaqin etilen saqlovchi gazlar oksidlashni ikkinchi bosqi-
chiga yo‘naltiriladi. Desorber oldida bosimni tashlash etilen oksidini suvdan 99,5%tozalikda ajratish imkoniyatini beradi.

2.