Зиѐвуддин Раҳим, Одилхон қори Юнусхон ўғли

19-КАЛИТ. ҲАР КЕЧА ВОҚЕА СУРАСИНИ ЎҚИШ 
َق
َؿا
ا
ََْ
ِفا
ُظ
ْبا
ُن 
َع
ػَن
ِكا
َر 
ِف
َػ ْر
ػََجَ
ِة 
َعػْب
ِد 
ِللها
ػْب
ِن 
َمػْن
ُ 
ٍدو
ػَم :
ِر
َض
َع
ػْب ُد
ِللها
َم َر
ػَض
ُو 
ػَّلا
ِذ
ػُػ ى
ُو َّْف
ِف
ِوػي
َػف
ػَ 
َدا ُه
ُع ْث
ػََ
ُفا
ػْب
ُن 
َعػَّف
ٍفا
َػف َق
َؿا
َم :
َ ا
ْش َت
ِك
ى
،
َق
َؿا
: 
ُذ ُن
ِبو
،
َق
َؿا
َف :
ََ
َ ا
ػْش َت
ِه
ى
،
ػَق
َؿا
َر :
ػَْح
َة َر
ّْب
،
ػَق
َؿا
:
َأ َلا
ػُمآ
ُر ػَل
َك
ِب
َط ِب
ٍبػي
،
ػَق
َؿا
َّطلا :
ِب
ُبػي
َأ
ْم َر
ػَض
ِنَ
،
َق
َؿا
َأ :
َلا 
ُمآ ُر
َل
َك
ِب
َ َط
ٍءا
،
َق
َؿا
َلا :
َح
َجا
َة 
ِل
ِف 
ِوي
َق .
َؿا
َة :
ُك
ُفو
ِل َػب َن
ِ ا
َك
ِم
ْن 
َػب ْ 
ِد
َؾ 
، 
َق
َؿا
َأ :
َْت
َش
َع ى
َل
َػب ى
َن ِ ا
َى 
ْلا َف
ْق َر 
،
ِإ ّْنّ
َأ 
ػَم ْر
ُت
َػبػَن
ِ ا
َػة ى
ػْق َر ْأ
َف
ػػَك
َّل 
َل ْػيػَل
ٍة 
ػػُس
َرو َة
ْلا
َو ِقا
ػَ ِة
ِإ ،
ّْنّ
َِس 
ػْ 
ُت
َر
ػػُس
َؿو
ِللها
ػَص َّل
ُللها ى
َع َل
ػػْي ِو 
َوػَس
َّل َم 
َػةػُق
ُؿو
:
ددَم ْن
 ددَده
 َر ََ 
دُس
 َزا َة
ْلا
 َا ِها
ددَع ِة 
 دَُ
 َّل 
 َل ْدي
ددَل ة
 ددَل
 ْم 
 ُر
 ِص
 ْب ُأ 
 َف 
َهي
 َة
ََ َب َ
 ا
Ҳофиз Ибн Асокир – Абдуллоҳ ибн Масъуд таржимаи ҳолида – шундай деган:
“Абдуллоҳ ибн 
Масъуд вафот этиши арафасида бетоб бўлиб қолди. Усмон ибн Аффон (розияллоҳу анҳумо) уни 
кўргани келиб: “Нимадан шикоятинг бор?” деб сўради. Ибн Масъуд: “Гуноҳларимдан”, деди. Усмон 
ибн Аффон: “Нимани хоҳлайсан?” деб сўради. Ибн Масъуд: “Раббим раҳматини”, деди. Усмон ибн 
Аффон: “Сенга табиб буюрайми?” деди. Ибн Масъуд: “Табиб мени бетоб қилди”, деб жавоб берди. 
Усмон ибн Аффон: “У ҳолда сенга ҳадя буюртирайми?” деб сўради. “Унга эҳтиѐжим йўқ”, деди Ибн 
Масъуд. Усмон ибн Аффон: “Сендан кейин қизларингга қолади”, деди. Ибн Масъуд бунга жавобан: 
“Қизларим камбағал бўлиб қолишларидан қўрқяпсанми? Мен уларга ҳар кеча Воқеа сурасини 
ўқишни буюрганман. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким ҳар кечада Воқеа 
сурасини ўқиса, зинҳор қашшоқликка учрамайди”, деганларини эшитганман”, деб жавоб берди
20
”.
 
Машҳур саҳоба Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу вафот этишидан олдин касалликка 
чалинганди. Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу уни кўргани келиб, ҳол-аҳвол сўрагач, Абдуллоҳга қараб: 
20
Бу ривоятни Ибн Касир “Тафсирул қуръонил азим”да, Муҳаммад Али Собуний “Софватут тафосир”да келтирган. 
Шунингдек, мазкур ривоят машҳур сийрат олими Ибн Асирнинг (яъни, Иззуддин Абулҳасан Жазарийнинг) “Усдул ғоба”, Ибн 
Касирнинг “Ал-бидоя ван-ниҳоя”, Кандеҳлавийнинг “Ҳаѐтус саҳоба” номли китобларидан ўрин олган. 
Ибн Асокир китобида Ҳазрат Усмон ибн Аффон – Ибн Масъуд розияллоҳу анҳумо – зиѐратига боргани билан боғлиқ 
бошқа ривоятлар ҳам келтирилган (Қаранг: Ибн Асокир, “Тариху димашқ”). 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

40 
“Нимадан шикоятинг бор?” Яъни, сени нима безовта қиляпти, нимадан хавотирдасан, деб сўради. Ибн 
Масъуд унга гуноҳларидан қўрқиб турганини айтди. Бу, Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳунинг ўта 
тақводор, имонда пешқадам кишилардан бўлганини билдиради. Одатда, бемордан “Нима шикоятингиз 
бор”, деб сўралса, “У ерим оғрияпти, бу ерим оғрияпти”, “Уни егим келяпти, буни егим келяпти”, деб 
айтади. Аммо Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу гуноҳларидан шикоят қилди. 
Шикояти фақат гуноҳларидан эканини билган Усмон розияллоҳу анҳу ундан: “Нимани хоҳлайсан?” 
деб сўради. Ибн Масъуд беморлигини ҳисобга олиб, нафси нимани истаѐтганини сўраганди, Абдуллоҳ: 
“Раббим раҳматини”, деб жавоб берди. Яъни, Раббим Аллоҳ гуноҳларимни кечириб, жаннатга киритишини 
хоҳлайман. 
Бундан маълум бўлади, Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ўлими арафасида хавф ва ражо 
орасида бўлган – Аллоҳнинг раҳматидан умид қилиб, азобидан қўрққан. 
Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу: “Сенга табиб буюрайми?” деб сўраганида, Абдуллоҳ инкор 
этиб, уни Аллоҳ таоло имтиҳон қилаѐтганини, бунга чиройли сабр этишини айтди. 
Ҳамма таклифларини рад этгач, Усмон розияллоҳу анҳу Ибн Масъуд розияллоҳу анҳуга: “У ҳолда 
сенга ҳадя буюртирайми?” Яъни, сенга совға олиб келишларини амр қилайми, деганида ҳам: “Унга 
эҳтиѐжим йўқ”, деди. Усмон ибн Аффон Абдуллоҳга: “Сенда эҳтиѐж бўлмаса, мен берган совғалар 
қизларингга мулк бўлади”, деганида, Абдуллоҳ ибн Масъуд: “Қизларим камбағал бўлиб қолишидан 
қўрқяпсанми? Мен уларга ҳар кечада Воқеа сурасини ўқишни буюрганман. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу 
алайҳи ва саллам: “Ким ҳар кечада Воқеа сурасини ўқиса, зинҳор қашшоқлик кўрмайди”, деганларини 
эшитганман”, деб жавоб берди. 
Шу ўринда бир нарсани таъкидлаб ўтамиз: Воқеа сураси хосияти ҳақидаги ривоятлар фазилатли 
амаллар бобида келтирилади, бироқ санади заиф бўлгани учун қатъий ишонч билан “Воқеа сурасини кечаси 
ўқиган одам камбағал бўлмас экан”, деб айтилмайди. 
َو َع
ْن 
ْبا ِن
َم
ْن ُ 
ٍدو
َر
ِض
َى 
ُللها
َع ْن
ُو َأ
َّف 
َر ُس
َؿو
ِللها
َص َّل
ُللها ى
َع َل
ْي ِو 
َو َس
َّل َم 
ػَق
َؿا
: