Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

бизга имомлик қилар, чап (кафт)ларини ўнг (кафт)лари билан ушлаб турардилар” (Термизий, 
Ибн Можа, Аҳмад, Табароний ривоят қилган. Ривоят санади ҳасан-саҳиҳ). 
Намозда ўнг кафт чап кафт устига қўйилиши собит бўлган. Аммо уни киндик остига ѐки 
устига қўйиш, ѐ бўлмаса кўкрак бараварида ушлаб туриш борасида ихтилоф қилинган. Жумладан, 
шофеийларда кафт кўкрак бараварида ушлаб турилса, моликийлар қўлни икки тарафга туширган 
ҳолда туришни ихтиѐр этишган. Бизнинг ҳанафий (шунингдек, ҳанбалий) мазҳаби уламоларига кўра, 
икки кафт киндик остида ушлаб турилади
178
. 
ْػهَحُج ِبَِأ ْنَع
ُللا َيِضَر ِّهِلَع َّفَأ َةَف
َؿ َق ُىْهَع 
:
ْلا ُعْضَس ِةَّهُّسلا ْنِم
َلَّصلا ِفِ ّْفَكْلا ىَلَع ّْفَك
ِةَّرُّسلا َتَُْ ِة
ُواَسَر .
.ٌفهِعَض ُوُدَهَسَس ُِّنِْطُقَراَّدلاَس ُدَْحَْأَس َدُساَد وُبَأ
Абу Жуҳайфадан ривоят қилинишича, Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу шундай деган: 
“Намозда кафтни кафт устига қўйиб, киндик остида ушлаб туриш суннатдир” (Абу Довуд, 
Аҳмад, Дорақутний ривоят қилган. Ривоят санади заиф). 
176
Манба: Ибн Ражаб, “Ал-хушуъ фис салот”. 
177
Манба: Ибн Ҳажар, “Фатҳул борий”. 
178
Мазҳаббошимиз Абу Ҳанифа, шунингдек, Суфѐн Саврий, Исҳоқ ибн Роҳвайҳ, Шофеий асҳобларидан Абу 
Исҳоқ Марвазийга кўра, намозда кафтлар киндик остига қўйилади. 
Бу борада имом Моликдан икки хил ривоят собит бўлган. Биринчисида, кафтлар кўкрак остига, киндик юқорисига 
қўйилади, дейилган. Иккинчисида икки кафт бир-бирининг устига қўйилмайди, ѐнга туширилади, дейилган. Имом 
Моликдан қўллар боғланиши ҳамда икки ѐнга туширилиши мухайярлиги (ихтиѐрий экани) ҳам нақл қилинган. 
Имом Аҳмаддан бу борада уч хил ривоят нақл қилинган: 1. Икки кафтни киндик остига қўйиш. 2. Иккисини 
кўкрак остига қўйиш. 3. Кўкрак ва киндик остига қўйишда киши ихтиѐри ўзидалиги. Биринчи ривоят машҳурроқ. Кўп 
ҳанбалийлар шунга амал қилишади (Манба: Абул Ало Муборакфурий, “Туҳфатул аҳвазий”). 
Шофеий мазҳабига кўра, кафт киндикдан юқорида ушлаб турилади. Ҳар бир мазҳабнинг етарли далиллари бор. Бу 
борадаги ихтилоф мусулмонлар учун раҳматдир. Зеро, бу хилма-хиллик намозни турли усулда ўқиш жоизлигини 
билдиради. 

---

86 
Одатда, ѐши улуғ, мартабаси юқори кишилар олдида одоб сақлаб турганда икки кафт киндик 
остида ушлаб турилади. Бандага ҳурмат юзасидан шундай қилинганидан кейин Аллоҳ ҳузурида 
камтарлик билан, ўзини хокисор тутиб туриш янада муносиброқ бўлади. 
َؿ َق ٍلِئاَس ِبَِأ ْنَع
: 
َةَرْػيَرُي وُبَأ َؿ َق
َيِضَر
ُىْهَع ُللا
:
َلَّصلا ِفِ ّْفُكَلا ىَلَع ّْفُكَلا ُذْخَأ
ِةَّرُّسلا َتَُْ ِة
وُبَأ ُواَسَر .
َدُساَد
ٍفهِعَض ٍدَهَسِب
.
Абу Воилдан ривоят қилинишича, Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу шундай деган: “Намозда