Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

сизларни – Аллоҳ улар сабабидан – гуноҳларни ўчирадиган, даражаларни кўтарадиган 
(амаллар)га далолат қилайми?” дедилар. Шунда (одамлар): “Ҳа, эй Расулуллоҳ”, дейишди. У зот: 
“Қийин (пайт)ларда таҳоратни мукаммал қилиш, масжидларга кўп қатнаш, бир намоздан сўнг 
(келаси) намозни кутиш. Мана шу муробитликдир”, дедилар (Муслим, Термизий, Насоий, Доримий, 
Ибн Можа, Молик, Аҳмад ривоят қилган). 
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам солиҳ амалларга тарғиб қилишдан аввал тингловчи 
эътиборини ўзларига қаратиб, айтилаѐтган нарсага қизиқиш уйғотардилар. Кейин асосий масалани 
баѐн қилардилар. Бу ривоятга кўра, Пайғамбаримиз алайҳиссалом одамларга қарата: “Шундай амаллар 
бор, ким уларни қилса, Аллоҳ гуноҳларини ўчиради, даражасини кўтаради. Улар қайси амаллигини 
сизларга айтайми?” деганларида, улар қизиқиб: “Ҳа, эй Расулуллоҳ, айтинг”, дейишди. Шунда у зот 
шароит қийинлигига қарамай таҳоратни мукаммал қилиш, жамоат билан намоз ўқиш учун 
масжидларга қатнаш, бир намоздан сўнг келаси намозни илҳақлик билан кутиш
88
гуноҳларни 
кетказиб, мартабаларни кўтаришини айтдилар. 
ْنَع
ِسَنَأ
ِنْب
ٍكِل َم
ُىْهَع ُللا َيِضَر
َّفَأ
َؿوُسَر
َ َّلَسَس ِىْهَلَع ُىَّللا ىَّلَص ِىَّللا
َلَص ًةَلْػهَل َرَّخَأ
لا ِرْطَش ََِإ ِء َِِعْلا َة
َُّثُ ِلْهَّل
ْهَلَع َلَبْػقَأ
ْ ِم
ْجَوِب
َؿ َوَػف ىَّلَص َم َدْعَػب ِىِم
: 
اوُلاَزَػت َْلََس اسُدَقَرَس ُس َّهلا ىَّلَص
َلَص ِفِ
َيوُُْْرَظَتْػنا ُذْهُم ٍة
. 
.ُّيِر َخُبْلا ُواَسَر
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва 
саллам хуфтон намозини тун ярмигача кечиктирдилар. Намоз ўқиб бўлганларидан кейин 
саҳобаларга юзланиб: “Одамлар намоз ўқиб бўлиб уйқуга кетишди. Сизлар намозни кутиб 
турганингиздан бери намозда бўлдингиз”, дедилар (Бухорий ривоят қилган). 
Шу маънода Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳудан қуйидаги ривоят келтирилган: “Биз 
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан хуфтон намозини ўқидик. Тун ярмидан ўтгунича у зот 
чиқмадилар. Кейин: “Жойларингизни эгалланг”, дедилар. Биз жойимизга (яъни, сафга) турдик. Шунда 
у зот: “Одамлар намоз ўқиб бўлиб уйқуга кетишди. Сизлар намозни кутиб турганингиздан бери (ҳукм 
ва савоб жиҳатидан
89
) намозда бўлдингиз. Агар заифнинг ожизлиги, беморнинг касаллиги 
бўлмаганида бу намозни тун ярмигача кечиктирган бўлардим”, дедилар
90
”. 
ْنَع
ُع ْو
َب َة
ْب
ِن
َع
ِم 
ٍر 
ُللا َيِضَر
ُىْهَع
َع
ْن 
َر ُس
ِؿو
ِللا
َص َّل
ُللا ى
َع 
َل ْه ِى
َس
َس َّل
َ
َق
َؿ 
ْلا :
َو
ِع 
ُد 
َع َل
َّصلا ى
َل ِة
َك
ْل َو
ِن 
ِت
َس ُي
ْك َت
ُب
ِم
ْن 
ْلا ُم
َص ّْل
َي
ِم
ْن 
ِح
ِي
َْيَ ُر
ُج 
ِم
ْن 
َػب ْه ِت
ِى 
َح
َّتَّ
َػي ْر
ِج
َع ِإ
ََ
َػب ْه 
ِت ِى
َر .
َس ُوا
ْبا
ُن 
ِح 
َّب
َف 
َةَْيََزُخ ُنْباَس
َس ْلا
َػب ْػه َم
ِو
ُّي 
.ٌحهِحَص ُوُدَهَسَس
Уқба ибн Омир розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: