Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

3. Тааввуз маъноси. 
Намозхон санони ўқиб бўлгач, “Аувзу биллааҳи минаш шайтонир рожийм”, дейди. Бунинг 
маъноси: “Тошбўрон қилинган шайтондан Аллоҳ паноҳ беришини тилайман”. Мана шу тарзда паноҳ 
сўраш араб тилида “тааввуз” дейилади. 
“Аувзу биллааҳи” Аллоҳга илтижо қиламан, У Зотдан ҳимоя сўрайман, мазмунини ифодалайди. 
“Шайтон” Аллоҳнинг раҳматидан узоқ, дегани. Зеро, Аллоҳ шайтонни лаънатлаган. 
Бу ерда “шайтон”дан мурод отамиз Одам алайҳиссаломга сажда қилишдан бош тортган шайтон 
ва унинг зурриѐтларидир. 
“Рожийм” тошбўрон қилинган, қувилган мазмунини ифодалайди. Аллоҳ таоло шайтонга қарата 
шундай деган: “Бас, (жаннатдан) чиқ! Энди сен, шак-шубҳасиз, (Менинг даргоҳимдан) қувилган – 
малъунсан. Ҳисоб (яъни, қиѐмат) кунигача сенга лаънат бўлади” (Ҳижр сураси, 34-35-оятлар). 
Шу билан бирга “рожийм” сўзи “тошбўрон қилувчи” мазмунини ҳам ифодалайди. Чунки 
шайтон иғво билан бошқаларни йўлдан уради, уларни гуноҳ-маъсиятга бошлайди, васваса тошларини 
ўзгаларга қарата отади. 
Мана шу дуони ўқиганда Аллоҳ шайтон васвасасидан сақлаши ўтиниб сўралади. Чунки одам 
тилидан чиқаѐтган сўзларни қалби билан тасдиқламаса, гапи ѐлғон бўлиб қолиши мумкин. 
Қироатдан олдин шайтондан паноҳ сўрашнинг қандай фойдаси бор? 
Тааввуз сабабидан шайтон қалбдан узоқлашади, Аллоҳнинг Каломини тадаббур билан ўқишга, 
Қуръон маъноларини англашга халақит бермайди. Қолаверса, тааввуз оғизни лағвдан, беҳуда 
сўзлардан поклайди, кишини тиловатга ҳозирлайди. Банда тааввуз билан Аллоҳга тазарруъ қилади, 
Унинг нақадар қудратли Зотлигига тан беради, кўзга кўринмас хавфли душманга қарши кураша 
олмаслигини эътироф этади, шайтон ѐмонликларидан Аллоҳ паноҳ беришини сўрайди. 
4. Басмала маъноси. 
“Басмала” сўзи “Бисмиллааҳир роҳмаанир роҳийм”нинг қисқартма шаклидир. Унинг маъноси 
қуйидагича: “Ўз зотида, сифатида Ягона, ибодат қилиш учун энг муносиб Аллоҳ номи билан 
бошлайман. Ундан ўзга илоҳ йўқ. Аллоҳ ўта Меҳрибон, Раҳмли Зотдир”. 
Мўмин инсон доим Аллоҳни ѐдида сақлайди, ҳар бир ҳалол ѐки мубоҳ ишни (хусусан, ейиш-
ичиш, кийиниш, масжидга кириш, у ердан чиқиш, уловга миниш, кундалик юмуш ва ҳоказоларни) 
бошлашдан олдин У Зот исмини зикр этади. Жоҳилият даврида мушриклар бирон иш бошламоқчи 
бўлишса, “Лотнинг исми билан”, “Уззонинг исми билан” дейишарди. Бундан фарқли ўлароқ, мўмин 
банда ҳар бир аҳамиятли ишни Аллоҳ исми билан бошлайди. Зеро, “бисмиллоҳ”сиз бажарилган 
ишнинг баракаси бўлмайди. Бундай иш охирига етмайди, кутилган натижани бермайди. Қолаверса, 

---

113 
Аллоҳ номи тилга олинса, шайтон яширинади. Иблис васвасасини фақат Аллоҳни эслаш билан 
қайтарилади.