Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

“Ҳолбуки, сизларнинг устингизда 
(қилган ҳар бир амалингизни)
ёд олиб, ёзиб турувчи улуғ 
(фаришта)
лар бор. Улар қилаётган ишларингизни билади”
(“Инфитор” сураси, 10-12-оятлар). 
Аллоҳ ҳар бир бандага амалларни ёзиб турувчи икки фариштани бириктирган. Биз қаерга 
бормайлик, икки ёзувчи фаришта биз билан бирга боради. У ерда нима иш қилсак ёзиб олади. Аммо ким 
гуноҳ ишдан кейин тавба қилса, “Астағфируллоҳ”, “Астағфируллоҳ”, деб Аллоҳга чин дилдан истиғфор 
айтса, фаришталар унинг гуноҳини ўчиради. 
Бундан ташқари, ҳар бир банданинг олд ва орқа тарафида турли шикаст-балолардан сақлайдиган 
яна икки фаришта бор. Аллоҳ таоло шундай деган: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“ 
“
(Ҳар бир инсон)
 олдида ҳам, ортида ҳам таъқиб қилувчи 
(фаришталар)
 бўлиб, улар Аллоҳнинг 
амри билан уни сақлаб-муҳофаза қиладилар”
(“Раъд” сураси, 11-оят).
Фаришталар ҳар хил вазифаларни адо этишади. Айримлари бизнинг атрофимизни ўраб, кўриқлаб 
туради, Аллоҳнинг буйруғи билан бизни балолардан, зарарлардан сақлайди, шайтонлардан ҳимоя килади. 
Бу фаришталар “ҳафаза” дейилади. Улар ҳар куни осмондан ерга навбат билан келиб-кетади. Кундузи 
учун алоҳида, кечаси учун алоҳида фаришталар бўлади. Кундузи тушган фаришталар кечқурун яна 
осмонга чиқиб кетади. Кечаси келган фаришталар тонг отганда осмонга кўтарилади. 
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай 
деганлар: “Орангизда кечаси бир хил фаришталар, кундузи бир хил фаришталар алмашиб туради. Улар 
бомдод ва аср намозида жамланади. Кейин орангизда тунаганлар кўтарилади. Парвардигорлари (яъни, 
Аллоҳ) – Ўзи билиб турса ҳам – улардан: “Бандаларимни қай ҳолда тарк этдингиз?” деб сўрайди. 
(Фаришталар): “Уларни намоз ўқиётган ҳолларида тарк этдик. Ҳузурларига борганимизда ҳам намоз 
ўқишаётган эди”, дейишади” (Бухорий, Муслим, Насоий ривояти). 
Мазкур фаришталар доим банда билан бирга бўлади, унинг амалларини ёзиб боради, ўзини 
зиёнлардан асрайди, ҳаққига дуо қилади, истиғфор айтади. Фақат ҳожатхонага кирганда, эр-хотин 
жинсий муомала қилганда инсонни тарк этади. 
Демак, банда доим тўрт томондан тўртта фаришта ўртасида бўлади. Улар кундузи ва кечаси 
алмашиб туради. Инсон бир лаҳзаям кузатувдан четда қолмайди. Буни чуқур англаб етганлар ёмон 
ишлардан узоқ юради. 

---

31