Ўзгалар мулкини талон-торож қилиш тушунчаси ва турлари

Мазкур модданинг 4-қисмида рағбатлантирувчи норма назарда тутилган бўлиб, унга мувофиқ “етказилган моддий зарар қопланган тақдирда озодликдан маҳрум қилиш тариқаси­даги жазо қўлланилмайди”.

ИҚТИСОДИЁТ АСОСЛАРИГА ҚАРШИ ЖИНОЯТЛАР

1. Ўзбекистон Республикасининг манфаатларига хилоф равишда битимлар тузиш жинояти тушунчаси ва юридик таҳлили
Жиноятнинг бевосита объекти Ўзбекистон Республикаси иқтисо­диётининг асослари, Ўзбекистон Республикасининг иқтисодий тизимини бир маромда фаолият олиб боришини таъминловчи ижтимоий муносабатлар.
Объектив томондан жиноят республика манфаатларига кўп миқдорда зарар етказилишига сабаб бўлган, наф келтирмаслиги аён бўлган битимнинг тузилишида ифодаланади.
Битим деб, фуқаролар ва юридик шахсларнинг фуқаролик ҳуқуқ ва бурч-ларини белгилаш, ўзгартириш ёки бекор қилишга қаратилган ҳаракатларига айтилади.
Наф келтирмайдиган битим деганда, шартлари давлат манфаатларига зид келувчи битимни тушуниш зарур (масалан, маҳсулот етказиб бериш баҳосининг аниқ пасайтирилганлиги ёки маҳсулотни олиш, уни транспортда ташиш нархларини аниқ ошириб кўрсатиш; давлат мулкини тасарруф қилишда паст нархлаш, Ўзбекистон Республикаси иқтисодий санкция қўллаган резидентлар билан савдо операцияларини амалга ошириш ва ҳоказолар)
Ўзбекистон Республикаси манфаатлари деганда самарали бозор иқтисодиётини яратиш, мулкий ва ашёвий муносабатларни, умуммил­лий қадриятларни ҳимоя қилиш, товар мустақиллигига эришиш шу кабилар ҳисобланади. Кўрсатиб ўтилган манфаатлар битимларни тузишга алоҳида та­лаблар белгиланган қонунчиликда акс эттирилган ва мустаҳкамланган, шу жумладан бу савдо операцияларини ўтказиш ва тузи­ладиган ташқи иқтисодий битимларга ҳам тааллуқли.
Жиноят объектив томонининг зарурий белгиси Ўзбекистон Респуб-ликаси манфаатларига хилоф равишда битим тузилиши натижасида кўп миқдорда зарар етказилиши ҳисобланади.
Агар битим тузилиши натижасида республика манфаатларига кўп миқдорда зарар етказилган бўлса, жиноят тамом бўлган деб ҳисобланади.