Favqulodda foyda - bu ko’zda tutilmagan, tasodifiy tusga ega bo’lgan, xodisa yoki xo’jalik yurituvchi subyektning odatdagi faoliyati doirasidan chetga chiqadigan tusdagi operatsiyalar natijasida paydo bo’ladigan va olinishi kutilmagan foydadir. Bunga daromadlarning favqulodda moddalari yoki temir yo’l transportining asosiy faoliyatidan olingan boshqa daromadlar bo`limida aks ettirilishi kerak bo’lgan o`tgan davrlardagi foyda kirmaydi. «O’TY» daromadining aksariyat qismini tashishdan oladi. 2016 yilda bu daromadlar asosiy faoliyatdan olingan daromadlar umumiy summaning 55,2 foizini, 2017 yilda - 67,9 foizni tashkil etdi
Kompaniyaning tashishda olgan daromadlarida muhim tarkiblaridan biri qo’shimcha yig`imlar hisoblanadi. 2017 yilda asosiy faoliyatdan olingan daromadning umumiy summasining taxminan 5 foiziga to’g’ri keldi. Yig’imlar yuklarni tashish bilan bog’liq qo’shimcha operatsiyalarni bajarish (yuklarni saqlash va tortish, ortish-tushirish ishlari), ularni majburiy deb atashadi, hamda temir yo’l uchun majburiy bo`lmagan ishlarni bajarish uchun (tashish uchun mo’ljallanmagan tovarlarni saqlash va hokazolar) olinadi.
Temir yo’l korxonasining ikkinchi asosiy daromadi yordamchi-ko’makdosh faoliyatdan mahsulotlarini realizatsiya qilish va chiqarishdan keladigan foydadan olinadi. 2016 yil ular asosiy faoliyatdan olinadigan barcha daromadlarning 39 foizni, 2017 yil esa 32,1 foizni tashkil etdi. Qo’shimcha ishlab chiqarishning asosiy vazifasi - tashish, uning uchun materiallar va ehtiyot qismlari, asbob-uskunalar va inventarini tayyorlash orqali, yo’lning yuqori qismi, xarakatdagi tarkib, SPB va aloqa ko`rsatmalari va temir yo’l korxonalarining boshqa turdagi mulklarini ta’mirlash, haroratni ko`tarish.
Maxsulotni chiqarish va realizatsiya qilish tushunchalari farqlanadi.
Realizatsiya - bu chetga tayyor maxsulot, moddiy boyliklar, bajarilgan ishlarni sotishdir. Maxsulot realizatsiyasi kelishilgan narxlarda amalga oshiriladi.
Maxsulot chiqarish - maxsulotlar, xizmatlarni temir yo’l korxonasi muassasalariga sotish. Masalan, yo’lning yuqori qismi, vagonlar, lokomotivlarni ta’mirlash, elektroenergiya chiqarish va h.k.
Korxonaning alohida tashkiliy bo’linmalarining ekspluatatsiya xarajatlarini moliyalashtirish limitining belgilangan moliyaviy rejasi doirasida amalga oshiriladi. Yordamchi-ko’makdosh faoliyat ularning foydasini shakllantirishining yagona manbayidir. Yordamchi-ko’makdosh faoliyatni rivojlantirish muhim axamiyat kasb etmoqda.
Yordamchi ishlab chiqarishni rivojlantirishga zaruriyat nafaqat tashish jarayoni ehtiyojlari bilan, balki transport majmuasining ishlab chiqarish salohiyatidan yanada to’liq foydalanish zaruriyati bilan ham belgilanadi.
Tarmoq muassasalarining yordamchi-ko’makdosh faoliyatini rivojlantirish, temir yo’l korxonasi kichik va o’rta biznesini rivojlantirish:
Do'stlaringiz bilan baham: |