Ўзбкистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

 
Xususiy 
soha 
Markaziy 
hukumat 
Bank 
tizimi 
Chet 
davlatlar 
Moliyaviy bo‘lmagan harakatlar 
balansi 
* 
* 
* 
Moliyaviy balans. Pullar va 
kvazipullar 
* 
* 
* 
* 
Xususiy soha bank krediti 
* 
* 
* 
* 
Davlat bank krediti 
* 
* 
* 
* 
Toza xalqaro zahiralar 
* 
* 
* 
* 
Hokimiyatning xorijiy qarzlari. 
Xususiy 
sohaning 
xorijiy 
qarzlari 
* 
* 
* 
* 
Bankka oid bo‘lmagan davlat 
tashqi qarzlari 
* 
* 
* 
* 
Boshqa taraflar, hammasi 
* 
* 
* 
* 
Shu mamlakatning qarama-qarshi ishora bilan berilgan tashqi sohasi (* 
etishmovchilikni bildiradi). 
Qolgan qatorlar sohalarni mablag‘ bilan ta’minlovchi asosiy ashyoviy 
vositalarni ko‘rsatadi. Yulduzlar bilan kerak bo‘lgan yozuvlar uchun joy 
ko‘rsatilgan. Masalan, bank sohasi uchun passiv va xususiy soha uchun aktiv bo‘lgan 
pul massasining ortishi 1-ustunda manfiy qiymat va 3-ustunda musbat qiymat 
sifatida yoziladi. 

---

Sohalarning moliyaviy bo‘lmagan balansi va pul oqimining sxemasini 
tuzishda turli xil xatolarga yo‘l qo‘yilish mumkin. Xatolarning birinchi 
kategoriyasiga hisob ichidagi statistik tafovut sabab bo‘lsa, boshqasiga turli 
hisoblarning mos tushmasligi sabab bo‘ladi. Uchinchi xil xato turli davrlardagi 
hisoblarga bog‘liq holda kelib chiqadi, masalan, agar mahsulotning milliy daromadi 
pul-kredit ko‘rinishi, to‘lov balansi va statistikasi kalendar yil negizida, davlat 
moliyasi statistikasi esa moliyaviy yil negizida aytilgan bo‘lsa, hato kelib chiqish 
mumkin. 
Pul oqimlari jadvalini tuzishda va moliyaviy bo‘lmagan harakatlar 
muvozanatini yuzaga keltirishda tovar va xizmatlarning eksport va import bo‘yicha 
ma’lumotlari to‘lov balansi va pul-kredit ko‘rinishi jihatidan mahsulot va milliy 
daromad hisobidan; markaziy hokimiyat xarajatlari jihatidan davlat moliyasi 
statistikasi bergan ma’lumotlardan olinadi. 
Bunda soddalashtirish uchun bank sohasidagi moliyaviy bo‘lmagan harakatlar 
yo‘q deb faraz qilingan. Natijada bu sohaning har qanday nolga teng bo‘lmagan 
saldosi xususiy sohasining moliyaviy bo‘lmagan harakatlari saldosini qamrab oladi. 
Bu faraz va markaziy hokimiyatning moliyaviy bo‘lmagan harakatlar haqida 
bergan ma’lumotlari hisobiga davlat moliyasi statistikasidan boshqa yo‘l bilan olib 
bo‘lmaydigan ma’lumot “xususiy sohaning moliyaviy bo‘lmagan harakatlar 
saldo”sini olish mumkin, bu markaziy hokimiyat hisobiga kiritish mumkin bo‘lgan 
milliy daromad hisobining turli yillik raqamlari orasidagi farq sifatida hisoblanishi 
mumkin. 
Quyida hisoblashning hamma bosqichi keltirilgan: 
1. GNDI=GDP+YF+TRF 
2. Umumiy mablag‘ = GNDI-C 
3. Ichki iqtisodiyotning moliyaviy bo‘lmagan harakatlari saldosi + umumiy 
mablag‘ - umumiy investitsiya. 
4. Markaziy hukumat hisobiga kiritish mo‘ljallangan daromadning umumiy 
miqdori = daromadning umumiy miqdori – transfert to‘lovlar uchun xarajatlar. 
5. Markaziy hukumat mablag‘ining markaziy hokimiyat mo‘ljallangan 
daromad – markaziy hukumat mo‘ljallangan daromad – (ish haqi=xizmat va 
tovarlarni sotib olish). 
6. Markaziy hukumat moliyaviy bo‘lmagan harakatlari saldosi = markaziy 
hukumat mablag‘lari – markaziy hokimiyat investitsiyasi. 
7. Xususiy soha moliyaviy bo‘lmagan harakatlari saldosi = ichki iqtisod 
moliyaviy bo‘lmagan sohasi saldosi – markaziy hukumat moliyaviy bo‘lmagan 
sohasi saldosi. 
Moliyaviy bo‘lmagan xarajatlar saldosini hisoblab, makroiqtisodiy hisoblar 
orasidagi o‘zaro bog‘liqlikni ko‘rsatuvchi, pul vositalarining harakati haqida hisobot 
tuzish mumkin. Bu hisobot bitta jadvalda iqtisodiyotning alohida sohalari 
disbalanslarining umumiy iqtisod imkoniyatini beradi. Bundan tashqari, u iqtisodiy 
siyosatning asosiy o‘zgaruvchanligini aniqlab beradi.