Ўзбкистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

4.3. Transfertlar tahlili. 
Umuman olganda xizmat ko‘rsatish sohasida debet va kreditlarning asosiy 
kategoriyalarini savdoda kiritilgan ayni ko‘rsatkichlar, ya’ni nisbiy qiymatlar bilan 
bog‘lash mumkin. Lekin bunday yondashuvning samaraliligi xizmat moddalarining 
ba’zi sohalarga tavsiv etuvchi omillari murakkabligi, shuningdek, turli moddalar 
qiymati to‘g‘risidagi ma’lumotlarning yo‘qligi sababli chegaralanadi. SHuning 
uchun, odatda, xizmat ko‘rsatish sohasida debet va kreditlarning umumiy 
prognozlashtirish imkonini beruvchi usullardan foydalaniladi. Xizmat va transport 
kategoriyasining asosiy ko‘rsatkichlarini aniqlashda asosiy omillar orasiga 
quyidagilar kiradi. 
1. YUk va sug‘urta debetlari importning transportirovkasi bilan bog‘langan 
bo‘lishi mumkin. Kreditlar eksportlar bilan shunday holatda bog‘liq bo‘ladiki, agar 
o‘sha davlatning transport tashkilotlari eksport yuklarini etkazish nuqtasigacha 
transportirovkasini ta’minlab bersa. 
2. Boshqa transport xizmatlari, masalan yo‘lovchi tashish va port xizmatlari, 
shuningdek, tovar savdosi oqimi, turizm darajasi va o‘zimizdagi transport 
tashkilotlarining raqobatbardoshligiga bog‘liq. 
3. Turizm bilan bog‘liq kirim va to‘lovlar foydalarga baholar sharoitidagi 
raqobatbardoshligiga bog‘liq. Turizmdan tushadigan tushumlar, sayyohlar 
kelayotgan mamlakatning daromad darajasiga bog‘liq. Sayyohlarga xizmat 
ko‘rsatishning yaxshilanishi, masalan, xizmat ko‘rsatish darajasining oshishi, 
mehmonxonalardan taklif qilinayotgan xizmat ko‘rsatishning oshishi, ma’qul 
ma’noda uzoq muddatda turizm tushimlariga ta’sir etadi. 
4. Investitsiyadan olinadigan daromadlar, qonun bo‘yicha tashqi qarz uchun 
to‘lanadigan foyiz to‘lovlari katta debet hisoblanadi. O‘tgan va avvalgi chet el 
zayomlari bahosi va hajmi ham shulardan kelib chiqadi. Chet el investitsiyasi 
natijasidagi mablag‘lar oqimining o‘lchanishi bugungi kundagi shunday 
investitsiyalarning umumiy miqdoridan kelib chiqadi. Kreditlarga kelsak mablag‘ 
oqimi boshqa davlatlarga berilgan zayomning foyizidan tushadigan tushumlar, 
shuningdek, chet el zahiralarining daromad darajasiga bog‘liq. 
5. Xususiy bir yoqli transportlarni yirik qismidan biri ko‘p hollarda, chet eldan 
xizmat qiluvchi migrantlarning o‘tkazilishi hisoblanadi. Xizmat qiluvchi 
migrantlarning qabul qilinadigan davlatdagi umumiy maoshi va keyinchalik 
reportatsiya qilinadigan summani hisobga olish kerak. Migrantlarga beriladigan 
maoshning umumiy hajmi ularni qabul qiluvchi davlat iqtisodiy siklining qaysi 
bosqichda bo‘lishiga bog‘liq holda o‘zgarishi mumkin, maoshlarni reportatsiya 
qilishga esa kelajakda ari boshlash kursining darajasi va soliq prognozlarini 
kutishlar, vositalarni reportatsiya qiluvchi stimullar ta’sir etadi. 

---

6. Rasmiy bir tomonlama transportlarning qiymati boshqa davlatlar hukumati 
tomonidan aniqlanadi. Prognoz chet el transfertlaridan olingan byudjet 
prognozlariga mos kelishi kerak.