Ўзбкистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

 

10.6. Iqtisodiyotda qo‘llaniladigan optimallashtirish modellari. 

 

Har bitta ishlab chiqarish jarayonini matematik fomulasini bilan yozib 

chiqish mumkin .Masalan, bir nechta tarmoqlarda (j= 1,2,…,n) korxonalar bor 

---

(i=1,2,…,m ). Ularning xar biri turli xildagi mahsulotlar ishlab chiqaradilar Xij. 

Mahsulotdan oladigan daromadni Cij bilan begilaymiz. Undan keyin yalpi 

daromad Cij*Xij teng bo‘ladi. U daromadni albatta iloji boricha ko‘p olish kerak . 

Ya’ni C

ij

*X

ij

 → max intilishi lozim. 

Bu maqsad funksiyasi: 

∑ ∑ 𝑐

𝑖𝑗

𝑥

𝑖𝑗

→ 𝑚𝑎𝑥

𝑛

𝑗=1

𝑚

𝑖=1

 

Bu maqsadga etish uchun bir nechta shartlar bajarilishi kerak. YA’ni :  

1) ishlatiladigan resuslar korxonada resuslarning bor zahirasidan ko‘p bo‘lishi 

kerak emas. 

∑ ∑ 𝑐

𝑖𝑗

𝑥

𝑖𝑗

≤ 𝑏

𝑖

𝑛

𝑗=1

𝑚

𝑖=1

 

Bu erda aij xar bita mahsulotga i-korxonodan j-tarmoqda ketadigan xarajat 

normativlari .  

2) o‘zgaruvchilarning nomanfilik sharti: 

 

x

ij

 ≥ 0 

 

Bularni xisobga olib, ushbu chiziqli dasturlash usulining umumiy masalasini yozib 

chiqamiz: 

∑ ∑ 𝑐

𝑖𝑗

𝑥

𝑖𝑗

→ min⁡(max)

𝑛

𝑗=1

𝑚

𝑖=1

 

  

∑ ∑ 𝑐

𝑖𝑗

𝑥

𝑖𝑗

≤ 𝑏

𝑖

𝑛

𝑗=1

𝑚

𝑖=1

 

 

x

ij

 ≥ 0