Ўзбкистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат педагогика



Download 1,28 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/99
Sana10.07.2022
Hajmi1,28 Mb.
#769199
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   99
Bog'liq
Логопедия асослари ЎУМ

Экспрессив нутқнинг бузилиши. 
А. 
Р. 
Лурия 
(1969, 1975) 
афферент 
мотор афазиянинг икки варианта мавжудлигини таъкидлайди. Биринчиси, 
артикуляцион аппаратнинг турли органлари ҳаракатни фазовий, симултан 
синтези бузилиши ва камчиликнинг яққол ифодаланишида вазиятли 
нутқнинг бутунлай йўқолиши билан характерланади. Иккинчи вариант, 
клиникада "ўтказувчи афазия" номини олган, нутқнинг бошқа ихтиёрий 
кўринишларида ва такрорлаш, номлашнинг қўпол бузилишида вазиятли, 
клишесимон нутқнинг маълум даражада сақланганлиги билан фарқланади. 
Афферент мотор афазиянинг бу варианти кўпинча, артикуляция усулларини 
фарқлаб танлаш ва сўз таркибига қирувчи товуш ҳамда бўғин 
комплексларини симултан синтезининг бузилиши билан характерланади. 
Афферент мотор афазиянинг биринчи вариантида артикуляцион аппаратнинг 
яққол ифодаланган апракцияси, спонтал нутқнинг бутунлай йўқолишига 


114 
олиб келиши мумкин. Товушларни ихтиёрий такрорлашга уринишлар лаб ва 
тилнинг тартибсиз ҳаракатларига, литерал (товуш) алмашинувига олиб 
келади. Логопед артикуляциясига беморнинг тикилиб қараши ё усулни, ё 
артикуляция органини топишгагина олиб келади, бу товушларнинг 
аралашувини вужудга келтиради: 
м-п-6, н-д-т-л, и-с, о-у
ва бошқалар. Бу 
товушлар талаффузида артикуляцион органлар туташиши даражасини 
кинестетик баҳолашнинг бузилиши билан тушунтирилади. Бирмунча сўнгги 
босқичларда беморлар "тол” сўзини "дол", "лол" сингари талаффуз 
қиладилар, яъни бир фонематик парадигма бошқаси билан алмаштирилади. 
Афферент мотор афазия учун мураккаб бўғинлар тузилишини таҳлил 
қилишдаги қийинчиликлар характерлидир. Беморлар ёпиқ бўғинни иккита 
очиқ бўғинга бўладилар, бўғинда кетма-кет келган ундошларни бўладилар, 
ундош товушларни тушириб қолдирадилар. Шу сабабли "мактаб" "қулф”, 
"стол” сўзлари "ма-кь-ть-аб", "қь-у-лъ- фъ", "съ-то-лъ” каби жаранглайди ва 
ҳ-к. Нутқ
 
талаффуз томонининг тикланишига қараб, нутқий баён қилишнинг 
синтагматик томони сақланганлиги аниқланади. Айрим ҳолларда, енгил 
артикуляцион товушлар қолиши мумкин, булар айрим ҳолларда дизартрияни 
(артикуляцион аппарат апракцияси оқибати сифатидаги псевдодизартрия), 
бошқа ҳолларда, оҳанг ўзгаришидаифодаланмайдиган, балки сўзларни 
талаффуз қилишдаги сунъийлик ва секинлашганликда, жаранглиларнинг 
сўниши ва кам учрайдиган литерал парафазияларда, юмшоқ ундошларнинг 
йўқолишида ифодаланувчи енгил хорижий аксентни эслатади. 

Download 1,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish