ÓzbekstAn tAriYxÍ

19- §. ámirlik qalaları. ishki hám sırtqı sawda

Qàlàlàr  hámme  wàqıt  eldiń  siyàsiy,  ekono-

mikàlıq  hám  mádeniy  turmısındà  júdá 

úlken  áhmiyetke  iye  bolǵàn.  sebebi,  qàlà-

làr  mámleket  hákimiyàtınıń  tàyànıshı,  sàwdà  hám  ónermentshilik 

oràyı,  mádeniyàt  hám  de  ilim-pán  oshàǵı  wàzıypàsın  ótegen.  olardan 

biri  «táńriniń  jamalı»,  «islam  dininiń  gúmbezi»  hám  «islam  dininiń 

quwatı»  dep  qádirlengen  2500  jıllıq  tariyxqa  iye  Buxara  qalası  bolıp 

esaplanadı.  Buxara  qalası  1533-jılı  Buxara  xanlıǵınıń  paytaxtı  etip 

belgilendi.

shaybaniy  abdullaxan  ii  dáwirinde  bolsa  úzil-kesil  paytaxtqa 

aylandı.  ashtarxaniyler  hám  mańǵıtlar  húkimdarlıǵı  dáwirinde  de 

Buxara  paytaxt  bolıp  qaldı  (1601—1920).  Buxara  pútkil  orta  aziyanıń 

aǵartıwshılıq  orayı  edi.  Bul  jerdi  Xiywa,  Qoqan,  gisar,  samarqand 

hám  rossiyanıń  musılmanlar  jasaytuǵın  wálayatlarınan  kelgen  talabalar 

da  bilim  alǵan.  sebebi,  mádeniyat,  ilim-aǵartıwshılıq  orayı  samarqand 

aldınǵı abırayın joǵaltqan edi. 

Qala  pisken  gerbish  hám  paqsa  diywal  menen  qorshalǵan.  Qalaǵa 

12  dárwaza  arqalı  kirilgen.  60  mıńǵa  jaqın  xalıq  jasaǵan.  sonday-aq, 

qalada  100  den  artıq  medirese,  300  den  artıq  meshit,  38  kárwansaray 

bar  edi.  kárwansaraylarǵa  hár  jılı  12—15  mıń  túye  zat  kelip  turǵan. 

sawda-satıq  islerine,  sawdagerler  qáwipsizligine  kárwanbası  juwapker 

bolǵan.