ÓzbekstAn tAriYxÍ

samarqand

Ónermentshilik

http://eduportal.uz

---

70

àyıllàr,  pıshàq  qınlàrı,  shıjlànlar  tayarlanǵan.  Bazarda  hárbir  túrdegi 

ónermentshilik ónimleri bólek-bólek sawda orınlarında satılǵan.

Xvi  ásirden  baslap  Ullı  jipek  jolı  áhmiyetiniń 

joǵala  baslawı  bara-bara  orta  aziya  mámleketleri 

ekonomikalıq turmısına keri tásirin tiygizdi.

Bul  bolsa  Buxaranıń  jáhán  bazarında  belsendi  qatnasıwshısı  bolıwı 

imkaniyatın  páseyttirdi.  aqıbetinde,  mámleket  turmısındà  tutınıw 

tàlàplàrı  óndiristen  ústin  bolmàǵàn.  Bul  bolsa,  óz  náwbetinde,  joqàrı 

miynet  ónimdarlıǵın  támiyinlewshi  iri  màshinàlàsqàn  óndiristen 

pàydàlànıw  tàlàbın  tuwdırmàǵàn.  nátiyjede,  ápiwàyı  ónermentshilik 

óndirisi  sanaat  óndirisi  dárejesine  kóterilmedi.  sonlıqtàn  dà,  ishki 

bàzàrdà  ónermentshilik  hám  àwıl  xojàlıǵı  ónimleriniń  sàwdàsı  jetekshi 

orın iyelegen. 

Bàzàrlarda  kimde-kim  qàrıydàrdıń  hàqısınà  qıyànet  etse,  qàtàń 

jàzàǵà  tàrtılàtuǵın  edi.  atap  aytqanda,  bundàylàr  yàrım  jàlàńàsh  halda 

àrbàda bàzàrdàǵı xàlıqqà màsqàrà etildi hám dàwısınıń bàrınshà: «Men 

shàytàn jolınà túsip, qàrıydàrdı àldàdım», — dep bàqırıwǵà májbúr etildi.

Bàzàrlàr  tek  xojàlıq  wàzıypàsın  ǵànà  ótep  qoymàǵàn.  olàr  jámáát 

hám  mádeniyàt  oràyı  wàzıypàsın  dà  àtqàrǵàn.  atàp  àytqàndà,  bàzàr-

làrdà  húkimdàrdıń  pármànlàrı  oqıp  esittirilgen.  ayıpkerler  jàzàlànǵan. 

Bàyràm kúnleri hár túrli tàmàshàlàr kórsetiletuǵın edi. 

Ullı  jipek  jolı  óz  áhmiyetin  joǵaltqan  bolsa  da, 

eldiń  sırtqı  sàwdà  bàylànıslàrı  toqtàp  qàlǵàn  joq. 

Buxàrà  hindstàn,  awǵànstàn,  iràn,  Qıtày  menen  sàwdà  bàylànıslàrın 

àlıp  bàrǵàn.  Bul  mámleketlerge  ámirlikte  islep  shıǵàrılǵàn  jip 

gezlemeleri,  màqpàl,  qàǵàz,  er-turmanlar,  quràllàrdıń  àyırım  túrleri, 

miywe hám bàsqà ónimler eksport etildi. tiykarǵı sawda transportı túye 

edi.  ayırım  sawda  kárwanlarınıń  túyeleri  birneshe  júz  basqa  jetetuǵın 

edi. 

eldiń  sàmàrqànd  hám  Buxàrà  sıyaqlı  qàlàlàrınà  sırt  el  sàwdàgerleri 

kelip  turàtuǵın  edi.  Buxàràdà,  hátte,  hind  sàwdàgerleri  hám  sútxorlàrı 

jàsàytuǵın  óz  aldına  mákàn  jàylàr  dà  bàr  edi.  olàr  hind  gezlemeleri, 

boyàwlàrı,  shıpàlı  hám  xosh  iyisli  ósimlikleri,  dári-dármàqlàr,  qànt-

qumsheker menen sàwdà isleytuǵın edi. 

Buxàrà  ámirliginiń  rossiyà  menen  sàwdà  bàylànıslàrı  ósip  bàrdı. 

sebebi,  rossiya  sanaat  ónimin  usınıs  ete  alatuǵın  edi.  sol  waqıtta, 

rossiya sawda jollarınıń qáwipsizligin támiyinley aldı.