ÓzbekstAn tAriYxÍ

Muhammed shaybaniy 

siyasiy gúres 

maydanında

http://eduportal.uz

---

7

atırǵan  edi.  Xalıqtıń  túrli  qatlamları  ulısta 

tınıshlıq  ornatılıwın  qálep  atır  edi.  Bul  jaǵday 

jaqsı  áskeriy  bilim  alǵan,  bekkem  intizamlı 

jallanba  áskeriy  bólim  dúze  alǵan  shayba-

niyǵa  júdá  qolaylı  boldı.  Biraq  armiyanı 

saqlaw  úlken  qárejet  talap  etetuǵın  edi.  sonıń 

ushın  tólem  esesine  Mawarawnnahr  hám 

Xorasan  temuriyzadalarına  hám  de  Mongo-

liya  húkimdarlarına  ishki  qarsılaslarına  qarsı 

gúreste  áskeriy  járdem  kórsete  basladı.  Bul 

áskeriy  gúreslerde  shaybaniy  óziniń  sheber 

áskerbasılıq  qábiletin  kórsetti.  hár  túrli  temu-

riy  húkimdarlarǵa  xızmet  etiw  shaybaniyǵa 

temuriyler  mámleketindegi  jaǵdaydı  jáne  de  jaqsı  bilip  alıwǵa  imkan 

berdi. 

shàybàniyxàn bàbàsı abulxàyırxàn óliminen keyin ıdıràp ketken 

qáwimlerdi  birlestirdi  hám  àyàwsız  qànlı  urıslàr  nátiyjesinde  Xv 

ásirdiń  80-jıllàrında  babası  dúzgen  ózbek  ulısı  mámleketin  qàytà 

tiklewge muwapıq boldı hám de xanlıq taxtına otırdı.

wàqıt  ótip,  shaybaniyxan  sırdáryà  boylàrındàǵı  qorǵànlàrdı  dà 

iyeledi. Bul qorǵànlàr oǵàn Màwàràwnnàhrdı bàsıp àlıw ushın tàyànısh 

wàzıypàsın ótedi.

•

 

1428-jılı — shıǵıs deshti Qıpshaqta ózbek ulısı mámleketi dúzildi.

• 

1451-jılı — Muhammed shaybaniyxan tuwıldı.

• 

1468-jılı — ózbek ulısı mámleketi tarqaldı.

• 

1480-jılı — Muhammed shaybaniyxan babası tiykar salǵan ózbek ulısı 

mámleketin tikledi.

1. deshti Qıpshàq degende qàysı geogràfiyàlıq àymàq túsiniledi?

2. abulxàyırxàn qàshàn, qày jerde, qàndày mámleketke tiykàr sàldı?

3.  abulxàyırxànnıń  temuriy  húkimdàrlàr  menen  siyàsiy  bàylànısı  hàq-

qındà nelerdi bilip aldıńız?

4.  Qàndày  fàktorlàr  shàybàniyxànǵa  temuriyler  mámleketindegi  ishki 

jaǵdaydı jaqsı bilip alıwǵa imkan berdi?

Pikir júrgiziń!

ne ushın shıńǵısxan áwladları bara-bara túrkiylesip ketken?

shaybaniyxan

G

http://eduportal.uz

---

8