Ӛзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги Әжинияз атындағы

Paydalanil
ǵ
an ádebiyatlar: 
1.
S.A.Azimboyev ―Dehqonchilik,tuproqshunoslik va agrokimyo asoslari‖ 
Toshkent. ―Iqtisod-Mooliya‖. 2006. 9-bet. 
2.
Ismaylov U.E. ―Diyqanshiliq‖ Nñkis.‖Bilim‖.2012. 20-29-64-betler. 
ӘПИЎАЙЫ ЖУЎСАН (ARTEMISIA VULGARIS L.) ӚСИМЛИГИНИҢ 
ДӘРИЛИК ҚӘСИЙЕТЛЕРИ 
 
М.Т.Балтабаев - доцент, М.Қарлыбаева –3-курс талаба 
НИПИ Ботаника, экология ҳәм оны оқытыў методикасы кафедрасы 
 
Ӛсимликлер дүньясының емлик қәсийетлерин инсанлар 
ерте 
заманлардан бери билген ҳәм зәрүр жағдайларда түрли кеселликлерди 
емлеўде пайдаланған. 
Ӛтмиштеги уллы алымларымыз Абу Али Ибн Сино, Абу Бакр ар-Розий, 
Берунийлер ӛз заманында аўырыўларды дәрилик ӛсимликлер менен емлеген. 
Ҳәзирде халықымыз арасында дәрилик, емлик ӛсимликлерге қызығыўшылық 
күшли Фармацевтика ҳәм илимий медицинада түрли ӛсимликлерден ҳәр 
қыйлы дәри препаратлары таярланады ҳәм олардан аўырыўларды емлеўде 
пайдаланады. Мине, сондай баҳалы дәрилик ӛсимликлердиң бири әпиўайы 
жуўсан болып есапланады[1]. 

---

260 
Әпиўайы жуўсан-қурамалы гүллилер туқымласына киретуғын кӛп 
жыллық шӛп денели ӛсимлик, оның бийиклиги 100-150 см. Тик ӛсиўши, 
қырлы, қызғыш пақаллардан турады[3].
Пақалдың тӛменги ҳәм ортаңғы бӛлиминдеги жапырақлары пәр сыяқлы 
ажыралған, жапырақтың үстиңги тәрепи түксиз, қойыў жасыл, астыңғы жағы 
ақшыл болып келеди. жоқары бӛлиминдегилер ланцет тәризли, пақалда 
отырмалы (тӛменги жапырақлары сабақлы) избе-из жайласқан. Себетшеде 
топланған қызғыш гүллери пақалдың қаптал шақаларында қурамалы сипсе 
тәризли гүл топламнан турады. Мийўеси- қоңыр реңли писте.
Әпиўайы жуўсан Ӛзбекстанның дерлик ҳәмме ўәлаятларындағы 
тегисликлерде ҳәм таўлардың орта бӛлимине шекемги болған жерлерде 
ӛседи. Бизде Тӛрткүлден баслап, Мойнаққа шекемги аралықта Әмиўдәрья 
аңғарындағы тоғайларда, Қызылқумда жыйналып қалған шор топырақлы 
жерлерде ушырасады[2]. 
Июль айында гүллейди, мийўеси сентябрьде писеди[3].
Ӛсимлик гүллегенде пақалдың ушынан 25-30 см узынлықта (пақалдың 
жуўан бӛлими алынбайды) орып алынады ҳәм сая жерде қурытылады.