Ӛзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги Әжинияз атындағы

Әдебиятлар 
1.Насриддинов Ф.Н Инсон омилини шакллантиришда жисмоний
тәрбия ва спорт. –Тошкент.: Ўқитувчи, 1993. 
2.Под. Ред, Корпман В.Л Спортивная медицина. – Москва.: Фис, 1937. 
3.Азимов И, Собитов Ш Спорт физиологиясы. – Тошкент.: 1993. 
4.Азимов и, Ешанов Б Адам ҳәм ҳайўанлар физиологиясы. –Нӛкис.: 
Билим, 1998.
«ХОРЕЗМ БАЛЫҚ» ЖУЎАПКЕРШИЛИГИ ШЕКЛЕНГЕН 
ЖӘМИЙЕТИ 1-2-БӚЛИМИ ҲӘЎИЗЛЕРИ БИР ЖЫЛЛЫҚ КАРП 
БАЛЫҒЫНЫҢ ПАРАЗИТЛЕР МЕНЕН ЗЫЯНЛАНЫЎ 
ДИНАМИКАСЫ 
 
Б.Алламуратов - б.и.д., профессор, Г.Б.Алламуратова - б.и.к., доцент, 
Г.А.Тулепова - ассистент 
Нӛкис мәмлекетлик педагогикалық институты
 
Халықтың азық - аўқат ӛнимлерине болған талабын қанаатландырыўда 
балық ҳәм балық ӛнимлери тийкарғы орынларда турады. Республикамыз
ғәрезсизликке ерискенен кейин балықшылық тараўына үлкен итибар
берилмекте. Буған Ӛзбекстан Республикасы Президентиниң 2017-жыл 1-
майдағы «Балықшылық тармағын басқарыў системасын жетилистириў ис-
илажлары ҳақкында»ғы ПҚ-2939-санлы ҳәм 2018-жыл 6-апрельдеги 
«Балықшылық тармағын жедел раўажландырыў бойынша қосымша ис-
илажлары ҳақкында»ғы ПҚ-3657-санлы қараралары тийкар болады.
Сол себепли бизлер «Хорезм балық» жуўапкершилиги шекленген 
жәмийети 1-2-бӛлими шабақ ӛршитиўши ҳәўизлериндеги бир жастағы 
(узынлығы 12,4-12,7 см, салмағы 31,5-32,0 гр.) карп балығы шабағының 25 
данасын толық паразитологиялық метод пенен тексерип кӛргенимизде, 
олардың паразитлер менен улыўма зыянланыўы 84,0 %, сан тербелиси 1-25 
дана екенлиги анықланды. Олардан 15 түрдеги паразитлер табылды. Бир 
жыллық карп балығы шабағының паразитофаунасы 9-10 айлық карп балығы 
шабағының паразитофаунасына салыстырғанда саны ҳәм сыпаты жағынан 
бир қанша басқаша болды. 
Бир 
жыллық 
карп 
балығы 
шабағынан 
биринши 
мәрте 
миксоспоридиялардан - 
Myxobulos cyprini
(8,8 %, сан тербелиси 1-3 дана), 
инфузориялардан 
Chilodonella piscicola
(13,0 %, сан тербелиси 1-18 дана), 
цестодалардан 
Ligula intestinalis
(17,2 %, сан тербелиси 5-12 дана), 
трематодалардан 
Diplostomum spathaceum
(8,7 %, сан тербелиси 3-5 дана), 

---

228 
қысқышбақа тәризлилерден 
Argulus foliaceus
(8,7 %, сан тербелиси 3-9 дана) 
анықланды. 
Бир жыллық карп балығы шабағынан паразитлер арасында 
салыстырмалы кӛбирек ушырасқаны - 
Eimeria carpelli
(69,4 %, сан тербелиси 
1-24 дана), 
Ichthyophthirius multifiliis
(43,6 %, сан тербелиси 1-12 дана), 
Apiosoma piscicolum
(39,2 %, сан тербелиси 1-9 дана), 
Trichodina nigra
(39,2 
%, сан тербелиси 1-13 дана), 
Trichodinella epizootica
(46,8 %, сан тербелиси 1-
19 дана), 
Dactylogyrus vastator
(61,0 %, сан тербелиси 1-27 дана), 
D.extensus
(34,7 %, сан тербелиси 1-9 дана), 
D.anchoratus
(43,6 %, сан тербелиси 1-12 
дана), 
Bothriocephalus opsariichthydis
(26,1 %, сан тербелиси 5-12 дана) болды
1-кесте