Ӛзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги Әжинияз атындағы

SORAW: 
Massalar tásiri nızamı
haqqında qanday ma
ǵ
lıwmatlardı 
bilesiz? 
Ekspert beti №1 
JUWAP: Massalar tásiri nızamı haqqında ma
ǵ
lıwmatlar
N.N.Beketov tárepinen kiritilgen nızamlıq, norvegiyalıq alımlar Guldberg hám 
Vaage (1867-j) tárepinen 
«
Massalar tásiri nızamı» atı menen bılay táriplenedi: 
Ximiyalıq 
reakciya 
tezligi 
reakciya
ǵ
a 
kirisip 
atır
ǵ
an 
zatlardıń 
koncentraciyalarınıń kñbeymesine tuwrı proporcional boladı.
mA + nB = pC + qD 
V = K[A]
m
[B]
n
K – proporcionallıq koefficienti (tezlik konstantası) bolıp, ol temperatura, 
basım hám reakciya
ǵ
a kirisip atır
ǵ
an zatlardıń tábiyatına baylanıslı boladı. 
[A] hám [B] - reakciya ushın alın
ǵ
an zatlardıń sol waqıtta
ǵ
ı malyar 
koncentraciyaları, 
m
hám 
n
– stexiometriyalıq koefficientler.
Ekspert beti №2 
JUWAP: Ximiyalıq teńsalmaqlılıq haqqında ma
ǵ
lıwmatlar
Kñpshilik ximiyalıq reakciyalar qaytımlı, ya
ǵ
nıy olar bir waqıttıń ñzinde 
qarama-qarsı tárepke júredi. Qaytımlı reakciyalardı ulıwma túrde tñmendegishe 
kñrsetiwge boladı.
mA + nB 
pC + qD 
Massalar tásiri nızamına muwapıq tuwrı hám keri reakciyalardıń tezligi 
sáykes túrde tñmendegishe boladı: 
V
1
= K
1
[A]
m
[B]
n 
V
2
= K
2
[C]
p
[D]
q 
Tuwrı hám keri reakciyalar tezlikleriniń ñz ara teńlesken ja
ǵ
dayı 
ximiyalıq 
teńsalmaqlıq
deyiledi. V
1 
= V
2
K
1
[A]
m
[B]
n 
= K
2
[C]
p
[D]
q 
K – teńsalmaqlıq konstantası.