%zbekstan respublikasi a

Kerekli a`spab ha`m u`skeneler: Tesikshelerinin` diametri 1mm li topıraq elekshesi, 250 ml li konus ta`rizli kolba, shiyshe voronka, 1 l li tsilindr, elektroplitka, suw monshası, bılg`ag`ısh, 1-0,25; 0,25-0,1 mm li eleksheler, alyuminiy byuksler, termostat, eksikator, natriy geksametofosfat eritpesi.

Jumıstın` barısı: Tesiksheleri 1 mm li eleksheden o`tkerilgen topıraqtan analitikalıq ta`rezide 20 g alı pastı tegis 250 ml li kolbag`a salınadı, tap usı waqıtta mexanikalıq analiz ushın alınıp atırg`an ha`r bir u`lgisinen 3-5 g a`tirapında o`z aldına byukslerde onın` gigroskopiyalıq ıg`allıg`ın anıqlaw ushın topıraq alınadı. Son`ınan 1 g topıraqqa 1 ml esabında natriy geksametafosfat eritpesi salınadı (ko`pshilik izertlewler na`tiyjesi boyınsha topıraqtın` sindiriw ko`mpleksindegi kaltsiydin` ornın birotala iyelew ushın 1:1 qatnas jeterli degen juwmaqqa kelingen), ha`m olar jıqsılap aralastırıladı. Na`tiyjede kolba ishinde qamır siyaqlı qarıspa payda boladı. Son`ınan mine usı qarıspa u`stine 70-80 ml distillengen suw quyılıp jaqsılap aralastırıladı. Usılay etip tayarlang`an aralaspa kolba awızına shiyshe voronka qoyılıp elektroplitkag`a keptiriw ushın qoyıladı. Aralaspa 1 saat dayaamında qaynatıladı, son`ınan xana temperaturasına shekem suwıtıladı. Son`ınan 1 l li arnawlı bir-birine kiygizilgen 1-0,25; 0,25-0,1 mm li eleksheler arqalı su`zilip o`tkeriledi. Elekshelerde uslanıp qalg`an bo`leksheler jaqsılap juwıladı ha`mde aldınnan awırlıg`ı anıqlang`an farfor kesag`a yaki alyuminiy byukslerge salınadı ha`mde puwlandırıw ushın suw monshasına qoyıladı. Kesa yaki byukstegi suw tolıg`ı menen puwlatılg`annan keyin olar termostatta 105-110<sup>0</sup>C ıssılıqta 4-6 saat dawamında keptiriledi. Son`ınan eksikatorda suwıtılıp, analitik ta`reziga tartılıp ha`r bir kesanın` yaki byukstin` ishindegi bo`lekshelerdin` salmag`ı ha`m protsentlik mug`darı anıqlanadı (to`mendegi keltirilgen esaplaw ta`rtibine qaran`).

Egerde analiz ushın alıng`an topıraq shorlang`an bolsa, bunday topıraqtın` mexanikalıq quramın anıqlamastan aldın CL<sup>-</sup>, SO<sub>4</sub><sup>-2</sup> ionları tamam bolg`ang`a shekem distillengen suw menen juwıw kerek.

Tsilindrdegi botqa suyıqlıqtın` ko`lemi 1 l ge shekem jetkeriledi. Son`ınan suyıqlıqtın` ıssılıg`ı xana temperaturasında ekenligin tekserip ko`rgenimizden, topıraq qattı fazasının` salıstırmalı salmıg`ın bilgen halda ayırım bo`lekshelerdin` tsilindrden alınıw waqıtın ha`m alınıw teren`ligin belgilep alamız. Pipetkanı tsilindrge batırıw teren`ligi ha`m u`lgi alıw waqıtı to`mendegi 3-tablitsada keltirilgen.

Alıng`an u`lgi farfor kesag`a salınadı ha`m pipetkag`a jabısıp qalg`an bo`leksheler suw menen juwıp tu`siriledi. Kesadag`ı ılaylı suyıqlıq tolıq puwlandırılg`annan keyin, termostatta 105-110⁰C ıssılıqta 4-6 saat dawamında keptiriledi. Eksikatorda suwıtılıp, analitik ta`rezide o`lshenedi ha`m pipetka menen alıng`an topıraq bo`lekshesinin` awırlıg`ı tabıladı. Tsilindrdegi suyıqlıq ha`r bir u`lgi alıwdan aldın bılg`ag`ısh (meshalka) ja`rdeminde shayqatıladı.

Ha`r bir gruppa bo`lekshelerinin` alınıw waqıtı ha`m teren`ligi Stoks formulası arqalı esaplanadı.