Ózbekstan Respublikası Xalıq bilimlendiriw ministrligi tárepinen

45-§. Embrionnıń rawajlanıwına sırtqı ortalıqtıń tásiri
Sırtqı ortalıq faktorlarınıń tásiri hámile dáwirinde de, onnan 
keyingi dáwirinde de baqlanadı. Ásirese, embrion sırtqı ortalıq 
faktorlarınıń ózgeriwine júdá tásirsheń boladı.
47-súwret.
Gúbelektiń tolıq ózgeriw menen 
rawajlanıw (metamorfoz) basqıshları:
 
Máyekten qurttıń shıǵıwı, quwırshaqtı 
payda etiwi, quwırshaqtan gúbelektiń 
shıǵıwı.
Postembrional rawajlanıwdı qanday túrlerge ajıratıwǵa 
boladı?
Tuwrı rawajlanıwdı mısallar tiykarında túsindiriń.
assidiya metamorfozın túsindirip beriń.
Metamorfozlı rawajlanıwdıń biologiyalıq áhmiyeti neden 
ibarat?
Postembrional rawajlanıw dep nege aytıladı?
1.
2.
3.
4.
5.
http:eduportal.uz

---

123
OrGaNIZMlerdIŃ INdIVIdUal raWaJlaNÍWÍ - ONTOGeNeZ
V BÓlIM
adam hámilesiniń rawajlanıwına zıyan tiygiziwshi faktorlarǵa 
alkogol, temeki quramındaǵı nikotin, náshebentlik zatlar 
kiredi. Bul zatlar insannıń tek den sawlıǵına zıyan tiygizip 
ǵana qalmay, al jınısıy kletkalarınıń xromosomaları, genlerinde 
mutaciyalarǵa sebep bolıwı da múmkin. Bunday ózgergen klet-
kalardıń tuqımlanıwı nátiyjesinde payda bolǵan hámileniń jasaw 
qábileti tómenleydi, natuwrı rawajlanadı hám hár qıylı mayıp 
balalar tuwıladı.
Hámiledar ana tárepinen ishilgen hátte júdá az muǵdardaǵı 
alkogol, nikotin, náshebentlik zatlar hámileniń fizikalıq hám 
ruwxıy rawajlanıwına unamsız tásir kórsetip, ázzi hám kesel 
balalar tuwılıwına sebep boladı. Postembrional dáwirde de 
organizmniń rawajlanıwına abiotikalıq faktorlar temperatura, 
jaqtılıq, ıǵallıq, kislorod, hár qıylı ximiyalıq birikpeler úlken 
tásir kórsetip, rawajlanıwın tezlestiriwi yaki tómenletiwi múmkin.
Házirgi waqıtta bunnan 50—100 jıllar aldınǵıǵa salıstır-
ǵanda balalar hám jas óspirimlerdiń fizikalıq funkciyaları-
nıń rawajlanıwı birqansha tezleskeni baqlanbaqta. Bul qubılıstı