Ózbekstan Respublikası Xalıq bilimlendiriw ministrligi tárepinen

Óz betinshe sheshiw ushın máseleler
1. lansetnikte embrionnıń maydalanıw basqıshında 3 márte ekva-
torial bólingennen keyin onıń blastomerleri sanı neshew boladı?
2. lansetnik embrionındaǵı blastomerler 128 ge jetiwi ushın kletka-
lar neshe márte meridianal hám ekvatorial bóliniwi kerek?
44-§. Postembrional rawajlanıw
embrionnıń máyekten shıǵıwı yamasa tuwılıwı menen embri
-
onal rawajlanıw dáwiri tamamlanadı hám postembrional rawa
-
jlanıw dáwiri baslanadı. Postembrional rawajlanıw tuwrı yamasa 
natuwrı rawajlanıw (metamorfoz) boladı.
Tuwrı
rawajlanıwda (jer bayırlawshılar, quslar, sút emiziw-
shiler) máyekten shıqqan yamasa ana organizminen tuwılǵan 
embrion erjetken organizmlerge uqsaydı, tek kishi boladı. Post-
embrional rawajlanıwda embrion tek ósedi hám jınısıy jaqtan 
jetilisiw dáwirine jetedi.
Natuwrı
(metamorfoz) rawajlanıwda máyekten qurt (lichin
-
ka) shıǵadı. Qurt erjetken organizmnen dúzilisi jaǵınan keskin 
ajıraladı. Qurt azıqlanadı, ósedi hám belgili waqıt dawamın
-
da qurt organları erjetken organizm organları menen almasıp 
baradı. Sonlıqtan, natuwrı rawajlanıwda lichinka organları 
ornında erjetken organizmge tán bolǵan organlar payda boladı.
Ontogenez dep nege aytıladı?
Ontogenezdiń qanday tipleri bar? Olardı táriyiplep beriń.
embrionnıń maydalanıw basqıshın túsindiriń.
embrion japıraqların sanań hám olardan qaysı organlar 
rawajlanıwın aytıń.
embrional indukciya degen ne? Onı qaysı ilimpaz ashqan?
1.
2.
3.
4.
5.
http:eduportal.uz

---

120
OrGaNIZMlerdIŃ INdIVIdUal raWaJlaNÍWÍ - ONTOGeNeZ
V BÓlIM
Natuwrı postembrional rawajlanıwdı birneshe mısallar járde
-
minde kórip shıǵamız. assidiya (xordalılar tipi, lichinka xor-
dalılar kishi tipi) nıń lichinkası xordalı haywanlardıń tiykarǵı 
belgilerin: xorda, nerv nayı hám jutqınshaǵında saǵaq jarıqların 
ózinde jiynaǵan boladı (45-súwret). 
lichinka suwda erkin júzip júredi, keyin suw túbindegi 
qattıraq zatqa jabısıp alıp, metamorfozǵa ushıraydı. Onıń 
ayrıqsha quyrıǵı, xordası, bulshıq etleri joǵalıp ketedi; nerv nayı 
kletkalarǵa bólinip fagocitlerdi payda etedi. lichinkalarınıń nerv 
nayınan nerv túyinin payda etiwde qatnasatuǵın, tek ayırım 
kletkalar toplamı ǵana qaladı. erjetken assidiyanıń dúzilisi 
ulıwma xordalı haywanlar dúzilisine uqsamaydı. assidiya qur-
tınıń dúzilisi, bul haywannıń kelip shıǵıwı erkin tirishilik 
etetuǵın xordalılar ekenliginen derek beredi.
assidiyadaǵı metamorfozdıń júzege keliwiniń tiykarǵı sebebi 
turaqlı bir jerde turıp tirishilik etiwine ótiwi menen baylanıslı. 
amfibiyalardıń lichinkalıq basqıshı — iytbalıq (46-súwret) bolıp 
esaplanadı. Iytbalıqlar ushın saǵaq jarıqları, qaptal sızıǵı, eki 
45-súwret.
Joqarıda — koloniya payda etken erjetken haywan. Ońda — assidiya 
lichinkasınıń dúzilisi. 1 — xorda, 2 — nerv nayı, 3 — saǵaq jarıqları.