Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi nawayí MÁmleketlik kanshilik instituti

Ámeliy jumıstıń maqseti: Anorganikalıq birikpelerdiń klasslarǵa bóliniwin studentlerge túsindirip beriw hám olarǵa mısallar keltiriw.

Kislorodsiz kislotalar:	Duzlardıń atı
HCl - xlorid kislota	Bir tiykarlı	xlorid
HBr - bromid kislota	Bir tiykarlı	bromid
HI - yodid kislota	Bir tiykarlı	yodid
HF - ftorid kislota	Bir tiykarlı	ftorid
H2S - sulfid kislota	Ikki tiykarlı	sulfid
Kislorodlı kislotalar:
HNO3 – nitrat	Bir tiykarlı	nitrat
H2SO3 – sulfit	Ikki tiykarlı	sulfit
H2SO4 - sulfat	Ikki tiykarlı	sulfat
H2CO3 - karbonat	Ikki tiykarlı	karbonat
H2SiO3 - silikat	Ikki tiykarlı	silikat
H3PO4 - ortofosfat	Úsh tiykarlı	ortofosfat
H4P2O7 - pirofosfat	Tótr tiykarlı	pirofosfat

Máseleler hám shınıǵıwlar sheshiw ushın sorawlar

Масалан: Tıǵızlıǵı 1,611г/sm³ bolǵan 70% li Н₂SО₄ eritpesiniń molyar koncentraciyasın esaplań.

1-usul: 1) m = v · ρ = 1000 · 1,611 = 1611 g

2. 
   1611 г —— 100%
   

Х —— 70% х =1127,7 g

3) Cм = 1127,7 : 98 = 11,5 М

2-usul: 1)
2. Málim sharayatta 8 l SO₂ hám SO₃ gazlar aralaspasınıń vodorodqa salıstırǵanda tıǵızlıǵı 35 ke teń bolsa dáslepki aralaspadaǵı SO₂ hám SO₃ lardıń kólemin (litr) tabıń.

1-usul: SO₂=х 64 1) х+y=100%

SO₃=у 80 y=100 – x

2) M=2∙35=70

3) 4) 64x + 80y =7000

5) 64x + 80(100-x)=7000 6) 64x + 8000 – 80x=7000

7) 16x=1000 х=62,5% SO₂ 8) 8 l − 100%

Х − 62,5% Х=5 l SO2

9) 8-5=3l SO₃

2-usul: SO₂ 1) М_Н2=35∙2 = 70

8 l

SO₃




2) 64 10 3) 16 l − 10

70 16 8 l −х х=5 l SO₂

80 6
4) 16 l – 6 l

8 l− х х=3 l SO₃

3-usul: 1) х+у=8 2) 3)

y=8-x

4) 64x + 640-80x=560 5) 16x =80

x=5 l SO₂

y=3 l SO₃
1. Tómendegi zatlardıń atın hám struktura formulaların jazıń.

KОH , Cа(ОH)₂, BаSО₄ ,FeCl₂ , CаCО₃

2. Tómendegi zatlardıń anorganikalıq birikpelerdiń tiykarǵı klasslarına kóre ajıratıp jazıń.MgSO₄ ,CО₂ ,SO₃ ,SO₂ ,P₂О₅ H₂CО₃ , H₂SO₃ ,H₃PO₄, NaOH, BaSO₄, CaSiO₃,LiOH.

1. 
   40% 200g eritpe 600g suw menen aralastırıw nátiyjesinde payda bolǵan eritpedegi eriwshi massa ulesin anıqlań
   
2. 
   5 mg zatlar jandirılǵanda 16,92 mg СО₂ hám 3,46 mg Н₂О payda boladı. Tekserilip atırǵan zatlardıń vodorodqa salıstırǵanda tıǵızlıǵı 39 ǵa teń, onıń molekulyar formulasın anıqlań
   

5. Vodorodqa salıstırǵanda qısıqlıǵı 15 ke teń bulgan gazsimon zattıń elementer quramı 39,78% uglerod, 6,79% vodorod hám 53,43% kislorodtan ibarat. Onıń molekulyar formulasın anıqlań.

6. Quramında O bolǵan 10,02 mg birikpe jandırılǵanda 26,46 mg CO₂ hám 10.82 mg suw payda boladı. Zatlardıń empirik formulasın tabıń.

7. Metilaranjdıń sıpat analizi onıń quramında C, H, O, N, S hám Na barlıǵın kórsetıń. Onı muǵdarlıq analiz qılıw nátiyjesinde onıń quramında 51,4% C, 4,3% N, 12,8% S hám 7%Na barlıǵı anıqlandı. Metilaranjdıń empirik formulasın tabıń.

TEST SORAWLAR

1. Zn²⁺ ionınıń elektron konfiguraciyası tómendegi qaysı formulaǵa tuwrı keledi

A.1S²,2S²,2P⁶,3S²,3P⁶,3d¹⁰ B.1S²,2S²,2P⁶,3S²,3P⁶

S.1S²,2S²,2P⁴ D.1S²,2S²,2P⁶,3S²,3P⁶,3d¹⁰,4S²

2. Qaysı bólekshe ajıralıp shıǵıwı nátiyjesinde, elementtiń yadro zaryadı bir birlikke azayadı

A. Elektron B. Pozitron S. Neyton D. Proton

3. Tómendegi reaksiyada qaytarıwshınıń aldındaǵı koefficiyentti anıqlań:

KMnO₄ + H₂O₂ + H₂SO₄  MnSO₄ + K₂SO₄ + O₂ + H₂O

A) 4 B) 5 S) 6 D) 7

4. 100 g butil yodidan 11,2 l (n.j.) buten alındı. Bu reakciyanıń nazariy unumini necha foizini tashkil kiladi? Bul reakciyanıń teoriyalıq ónimi neshe payızdı quraydı?

A. 54,5%; B. 68,7%; S. 71,4%; D. 91,8%;

5. Narmal jaǵdayda 2,8 l etilen qansha bromdı jutıw mumkin?

A.12 B.16 S.20 D.24

Ámeliy jumıs -2

Tema:Ximiyanıń tiykarǵı nızamları. Reakciyada qatnasatuǵın zatlar massaları,quramı,dúzilisi.

Ámeliy jumıstıń maqseti: massaları,quramı,dúzilisi

Máseleler hám shınıǵıwlar sheshiw ushın sorawlar

1. 3, 2 gr menannıń tolıq janıwı ushın qansha kólem kislorod kerek boladı?

yechimi:reaksiya tenglamasini yozamiz

CH₄ + 2О₂ = СО₂ + 2H₂O

22.4 • 2 = 44.8 l. kislorod molekular massası

32 • 2=64gr

2 mol. 64gr 44,8 l O₂ 22,4 l CH₄

3200gr 44800l (44,8 m³) 89600 l (89,6m³)

Juwap: 3,2 kg metan tolıq janıwı ushın 89600 l (89,6 m³) kislorod zárur Kólem tıǵızlıǵı 1 : 2.

1. Quramında 3,88 g qumırsqa hám sirke aldegid aralaspası bolǵan eritpeni gúmıs oksidinıń ammiaklı eritpesinen mol muǵdarda aralastırılıp islep berilgen. Payda bolǵan shókpe ajıratıp alınǵan, juwılǵan hám koncentrlengen nitrat kislotada eritilgen. Aqırǵı reakciyada 5, 376 l (n. j.) gaz payda bolǵan. Baslanǵısh aralaspanıń procent quramın esaplań.

х 5,376 l

1).Аg + 2HNO₃ = AgNO₃ + NO₂ + H₂O х=25,92 г ёки 0,24 mol’

108 22,4 l

х х-mol’

2).НСНО + Ag₂O ^NH3 2Ag + HCOOH

30 2

3,88 0,24

у y- mol’

3). СН₃СНО + Ag₂O → 2Ag + CH₃COOH

44 2
2х + 2у =0,24

30x + 44y=3,88 x=0,1 mol’; у=0,02 mol’
m(HCHO)=30 ∙ 0,1 =3 g m(CH₃CHO)=44∙ 0,02=0,88 g

1. 
   4,56g. magniy janǵanda 7,56g. magniy oksid payda boladı. Magniydıń ekvivalent molyar massasın anıqlań. (juwap: 12,45 g/mol).
   
2. 
   Mıs xlorid quramında 47,25% mıs bar. Xlordıń ekvivalent molyar massası 35,45 g/mol ge teń. Mısdıń ekvivalent molyar massasın anıqlań. (juwap: 31,77 g/mol).
   
3. 
   Ekvivalent molyar massası 12,15 g/molge teń bolǵan magniydiń 24,32 grammı menen 98,08 gramm sulfat kislota rеаksiyaǵа kirisedi. Sulfat kislotanıń ekvivalent molyar massasın anıqlań. (juwap: 49,04 g/mol).
   
4. 
   0,0547g. metall kislotada eritilgende (n.j) 50,4 ml vodorod ajıralıp shıqqan. Metalldıń ekvivalent molyar massasın anıqlań. (juwap: 12,14 g/mol)
   

Ámeliy jumıs -3

Tema : Atom dúzilisi hám elementlerdıń periodlıq sisteması. Atom dúzilisi tuwrısındaǵı teoriyalar, kvant mexanikası hám kvant sanları, atomnıń elementar bóleksheleri – protonlar, neytronlar, elektronlar