Ózbekstan respublikasí informaciyalíq texnologiyalarí HÁm kommunikaciyalarín rawajlandíRÍw ministrligi muhammed al-xorezmiy atíndaǵÍ TASHKENT informaciyalíq texnologiyalarí universiteti nókis filialí Kompyuter injiniringi fakulteti

3.Korrupsiya puqaralıq jámiyet rawajlanıwına

qayshı bolģan unamsız waqiyalıq.
Birinshi Prezidentimizdıń joqarıda kórsetip ótilgen shıģarmasında jınayatshılıq, korrupsiya biziń óz qáwipsizligimizge de , xalıqaralıq qıwipsizlikke de qáwip salıwshı real derek esaplanadı. Bul máselege qarsı gúres máseleleri tek bizge tiyisli emes. Sonıń ushın da bul jınayatshılıqqa qarsı gúres haqqında pútkil dúnya jámiyetshiligi qayģırıwı lazım dep esaplaymız. Suveren Ózbekstan xalqı hám basshıları bolsa olar menen aktiv birge islesiwge tayyar hám bunı dunyanı tazalaw, onıń qáwipsizligin támiynlew isine qosılģan úles dep biledi degen pikirdi bildirgen edi.

Jınayatshılardıń xojalıq múnásibetleri sistemasın qáliplestiriw processinde aktiv hám jasırın qatnası jámiyette ádepsizlik jaģdaydı tuwdırıwı, bul bolsa óz náwbetinde, mámleket ushında, dúnya jámiyetshiligi ushında namaqul jınayiy bazar ekonomikasınıń ayrıqsha bir túriniń payda bolıwına alıp keliwin keyin ala BMSH tárepinen de tán alınıp, 2003 jıl 9 dekabrde Meksikanıń Merida qalasında korrupsiyaģa qarsı gúresiwde mámleketler ortasındaģı baylanıslardı jánede kúsheytiw maqsetinde 3 kún dawam etken konferensiya shólkemlestirildı. Bul konferensiya dawamında 100 den artiq mámleket tárepinen Korrupsiyaģa qarsı xalqaralıq konvensiya imzalandı. Konferensiyanıń birinshi is kúni (9 dekabr) BMSH tárepinen pútkil dúnyada korrupsiyaģa qarsı gúres kúni dep járiya qılınģan. Usı konvensiyanń qabıl qılınwı hám kúshge kiriwi (2003 jıl 31 oktyabr) dunya mámleketleriniń korrupsiyaģa qarsı gúrestegi birge islesiwin jańa basqıshqa kóterdi. Konvensiyada korrupsiyanıń riawajanıwı birlesken jinayatshılıq, terrorizm hám bashqa jamiyet ushın qáwipli bolģan unamsız faktorlarģa qarsı gúresiwge úlken tosıq bolıwı múmkinligine ayrıqsha dıqqat berilgen. Usı Konvensiyanıń maqseti tómendegilerden ibarat:

— korrupsiyaģa qarsı qaratilģan joqarı nátiyjeli sharalardı qabıl qilıw hám olardı bekkemlew;

— korrupsiyaıģa qarsı gúreste xalıqaralıq birge islesiwdi keńeytiw, jeńillestiriw hám qollap quwatlaw;

Ózbekstan Respublikası Birlesgen Milletler shólkeminiń Korrupsiyaģa qarsı konvensiyasina 2008-jıl 7-iyuldaģı ÓRQ-158-sanlı Nızamı menen qosilģan bolip, usı Nızamģa muwapıq Ózbekstan Respublikasinıń Bas prokuraturası, Ishki isler wázirligi, Milliy qáwipsizlik xızmeti hám Adillik wázirligi korrupsiyanıń aldın alıw boyınsha anıq is-ilajlar islep shıģıw hám olardı ámelge asırıwda basqa qatnasıwshı mámleketlerge járdem kórsetiwi múmkin bolģan organlar sıpatında belgilep qoyılģan. Bul Konvensiyada kózde tutılģan hám korrupsiya sipatında kórsetiliwi múmkin bolģan qilmislar Ózbekstan Respublikası Jinayat Kodeksiniń bir qatar statyaları menen jinaiy qilmıs sıpatında táqib qılınadı. Korrupsiyaģa qarsı gúreste jahán mámleketleri tájriybesini úyreniw sonı kórsetedi tek ģana jinaiy nızamshılıqtı awırlastırıw jolı menen bul unamsız illetke qarsı gúresip bolmaydı. (XXR de júda kóp muģdarda para olģanı ushın ólim jazası bar). Bul illetti jeńiw ushın birinshi náwbette xalıqtıń huqıqıy sawatxanlıģın asıriw, puqaralıq institutları xızmetin kúsheytiw lazım boladı.

Ózbekstan Respublikası Prezidenti SHavkat Mirziyeevtıń 2017jılı 3-yanvarda «Korrupciyaģa qarsı gúres haģģındaģı»ģı Nızam qabıl qılındı. Bul nızam mámleketimizde korrupciyaģa qarsı gúrestiń baslanıwına tiykar boldı.

«Sociyallıq pikir» jámáátshilik pikirin úyreniw orayı qániygeleri bul másele boyınsha sorawnama ótkerdi. Respondentlerdiń 56,8 % jámiyetimizde korrupciya barlıģın bildirdi. Respondentlerdiń 76,3 % pikiri boyınsha, bul illet hámme jayda emes, bálkim jámiyettiń ayırım tarawlarında bar, mısalı sorawda qatnasqanlardıń 37,6 % tárepinen den sawlıqtı saqlaw, yaģnıy meditsina tarawı korrupsiya eń kóp kirip barģan taraw sıparında kórsetilgen. Bilimlendiriw tarawında bul kórsetkish 31,4% quraydı. Sorawda qatnasqan adamlardıń hár tórtinshisi ayırım huqıq qorģaw organları korrupciyalasqan degen pikirdi bildirgen. Sonday aq sociyallıq támiynat, kommunallıq xızmet, bank, salıq hám bajıxana mekemeleri hákimlikler hámde basqalar xızmetinde de korrupciya ushrasıp atırģanın bildirip ótken.