«Ўзбекистон темир йўллари» датк

4.5. Vantli va osma qo’shma tizimlar

Vantli va osma qo’shma tizimlar elastik sim arqon yoki zanjirlar bilan kuchaytirilgan bir yoki ko’p oraliqli to’sin yoki fermalardan iborat bo’ladi (4.8-rasm).

Vantli tizimlarda to’g’ri chiziqli elastik sim arqonlar – vantlar – radial (shu’lasimon) (4.8,a-rasm), yarim doira (yelpig’ichga o’xshash) (4.8,-rasm), parallel (4.8,v-rasm) va bir yoki ikki tekislikda boshqa ko’rinishga ega bo’ladi. Osma tizimlar uchlari to’sinlar (4.8,g-rasm) yoki ankerli tayanchlarga (4.8,d-rasm) mahkamlangan erkin osilgan kabel yoki zanjirlarga ega. Тizimlarning bikirligini oshirish uchun ularning ilgaklari tik yoki qiya bo’lishi mumkin.

4.8-rasm. Vantli va osma ko’priklar sxemasi: 1 – pilon (ustun);

2 – kanatlar – vantlar; 3 – bikirlik to’sini; 4 – zanjir; 5 – ilgak;
6 – kabel; 7 – bikirlik fermasi; 8 – ankerli tayanch.

Vantli va osma tizimlar bir yoki ikki tik yoki qiya P ko’rinish (4.8-rasm), A ko’rinishdagi (4.8,b-rasm) pilonlar va po’lat yoki temirbetondan tayyorlangan boshqa rama yoki alohida turuvchi ustunlardan iborat bo’ladi.

Vantli va osma tizimlarning afzalligi: 1) elementlarning cho’zilgan zonasida yuqori mustahkamli po’latdan ratsional foydalanish; 2) juda katta oraliqlarni yopish imkoni borligi; 3) katta oraliqlarda konstruksiyaning tejamkorligi; 4) osma holatda yig’ish imkoni borligi; 5) yuqori me’morchilik sifati. Ularning asosiy kamchiligi tik va gorizontal bikirligining pastligida.