Ўзбекистон тарихи хрестоматия

 
II КИТОБ 
1-боб. (1) Скифлар кўрсатган айтарли буюк ва шонли қаҳрамонликлар 
ҳақидаги ҳикояни скиф халқининг келиб чиқишидан бошлаш керак. (2) 
Уларнинг энг илк қадамлари кейинги ҳукмронликлари шуҳратидан кам эмас; 
улар эркакларининг жасорати билан қозонган шуҳрат аёлларининг жасорати 
билан қозонганларидан ортиқ эмас. (3) Дарҳақиқат, агар уларнинг ўзлари 
партавлар ва бахтарлар салтанатларига асос солган бўлсалар, аёллари 
амазоналар салтанатига асос солганлар, (4) шундай қилиб, (скиф) эркаклари ва 
аёллари ҳақида фикр юритмоқчи бўлган одам уларнинг қайси жинслари 
1
Оссурия подишоҳи Нин ҳақида юқорида Квинт Курций Руф асарида ҳам эслатилган, у пойтахти Ниневияни 
қурган. Шарқ манбаларида подшоҳнинг ва шаҳарнинг номлари Найн ва Найнава шаклида келтирилади.
2
Бундай исмли Миср подшоҳи бўлмаган. Лекин подшоҳ Рамзес I мил. ав. XII аср бошида Кичик Осиёдаги Ҳетт 
подшолигини забт этган ва Қора денгиз соҳилигача етган.
3
Скифлар мил. ав. VII аср ўрталарида Фаластингача хуруж қилганлар. Бу хуруж натижасида яҳудийлар ўзларидан 
Европага кетганларини “ашкенази”, яъни “скифлар” деб атаб, уларни скифларга ўхшатганлар.
4
Бу ерда Зардуштнинг келиб чиқиши бахтариялик эканлиги ҳақидаги эски аньана акс этган. Зардушт 
оташпарастлик пайғамбари бўлган, лекин сеҳргар бўлмаган. Оташпараст муғларнинг одатларини тушунмаган 
юнонлар бу дин вакили бўлган муғни “маг”, муғликни “магия” деб атаб, сеҳргарлик деб тушунганлар.

---

232 
шуҳратлироқ эканлигига шубҳаланади
1
. 
3-боб. (1) Скифлар Осиё устидан ҳукмронлик ўрнатишга уч маротаба 
муваффақ бўлганлар, ўзлари эса ё бошқалар ҳукми остига ўтмаганлар ёки 
енгилмас бўлиб қолаверганлар. (2) Форслар шоҳи Дорони улар Скифиядан 
шарманда қилиб ҳайдаганлар, (3) Курушни барча лашкари билан бирга 
ўлдирганлар, (4) Буюк Искандарнинг лашкарбошиси Зопирионни ҳам худди 
шундай лашкари билан қириб ташлаганлар. (5) Рим қуроли ҳақида улар фақат 
эшитганлар, лекин ўзларида унинг кучини синаб кўрмаганлар. (6) Партава ва 
Бахтария давлатларига уларнинг ўзлари асос солганлар. (7) Скиф халқи 
меҳнатда ҳам, жангда ҳам ёвуздир, бадани ниҳоятда қудратли; у йўқотилиши 
мумкин бўлган нарсани қидирмайди, ғалаба қозониб эса шуҳратдан бошқа 
нарсани истамайди.