Ўзбекистон табиий


Таянч термин ва тушунчалар



Download 1,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/90
Sana23.09.2022
Hajmi1,72 Mb.
#849980
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   90
Bog'liq
Xasanov I. O\'zbekiston tabiiy geografiyasi 1-qism

 
Таянч термин ва тушунчалар: 
Евроцентрик, объектив 
баҳолаш, иқтисодий-ижтимоий, конструктив (амлий), регионал 
муаммо, географик тасаввур, географиянинг тараққиѐти. 
Географик номлар:
Ўзбекистон. 



 
Савол ва топшириқлар. 
 
1

Ўзбекистон ҳудудининг иқтисодий-ижтимоий ва маданий 
дунѐси тарихи асосидаги босқичларни айтиб беринг.
2. Ўзбекистон ҳудуди табиати ҳақидаги географик тасаввурлар
қайси асрда ривожланди? 
Қадимги дунѐ географиясида Ўзбекиcтон ҳудудининг 
ўрганилганлиги ҳолати. 
Ўзбекистон ҳудуди табиий шароитининг 
қулайлиги жуда қадимдан кишилар эътиборини ўзига жалб этган. 
Қулай табиий шароит бу ерда бир неча юз минг йил аввал одамлар 
яшай бошлашига имкон берган. Ўрта Осиѐда охирги топилган илк 
тош асрига оид маконларнинг очилиши ҳақли равишда бу ҳудудни 
одамзоднинг илк аждодлари пайдо бўлган минтақага киритиш 
имконини берди.
Ибтидоий жамият даврида Хоразм, Қашқадарѐ, Зарафшон, 
Сурхандарѐ воҳаларида яшаган одамлар бу ерлар табиати ҳақида 
муайян тасаввурга эга бўлганлар. Илк географик тасаввурлар 
табиатнинг янги бойликларни излаб топиш ва ўзлаштириш, табиий 
шароити қулай ерларга жойлашиш, суғорма деҳқончилик, ов 
касбкорлиги ва чорвачилик воситасида табиатнинг кўзга яққол 
ташланиб турган оддий хусусиятларини билишга интилишлари 
муносабати билан такомиллаша борган. Дастлабки географик 
тасаввурларнинг 
ривожланишида 
суғорма 
деҳқончилак 
ва 
чорвачиликнинг вужудга келиши, қадимги шаҳар маданияти ҳамда 
суғорма деҳқончилик воҳаларининг шакилланиши муҳим аҳамиятга 
эга бўлган. Афсуски, тарихий сабабларга кўра илк маҳаллий 
қўлѐзмалар деярли сақланиб қолмаган. Бу эса ўлкамиз халқларининг 
қадимий географик тасаввурини мукаммал аниқлаш ва уни илмий 
тахлил қилишга имкон бермайди. Улар юнон ва араб истилолари 
даврида йўқ қилиб юборилган. Ўрта Осиѐ табиати, хўжалиги ва 
халқлари ҳақидаги айрим маълумотлар сақланиб қолган илк ѐзма 
манбалардан бири муқаддас китоб «Авеста»дир. У эрамиздан олдинги 
VII – VI асрларда пайдо бўлган. Унда ўлкамиздаги қадимги 
давлатлар- Хоразм, Суғдиѐна, Бақтрия ва бошқалар энг бой, табиати 
хилма-хил ва кўркам мамлакатлар сифатида тилга олинади. Унда 
ўлкамизнинг қадимий воҳалари, водийлари ва тоғлари таъсвирланади. 



Антик даврда Ўзбекистон ҳудуди ҳақидаги географик 
тасаввурлар анча кенгайган ва чуқурлашган. Ўлкамиз ҳақидаги 
географик маълумотлар бирмунча тўлиқ акс эттирилган. Бизгача етиб 
келган асосий манбалар-қадимги грек (юнон) ва қисман хитой ѐзма 
манбаларидир. 
Геродотнинг қадимги форс манбалари асосида тўплаган 
географик маълумотлари, Птолемейнинг Ўрта Осиѐ текислик қисми 
табиати ва аҳолиси, асосий карвон йўллари ва йирик шаҳарлари 
ҳақида ѐзганлари, унинг 27 та харитадан иборат «Дунѐ атласи», хитой 
сайѐҳи Чжан-Цяннинг хилма-хил тарихий ва географик маълумотлари 
шулар жумласидандир. Чжан-Цян 13 йил давомида (милоддан 
аввалги 138-126 йиллар) Иссиқкўл атрофи, Фарғона ва Хоразм 
табиатини, аҳолиси ва хўжалигини ўрганган. Антик давр географик 
маълумотлари асосан Ўрта Осиѐнинг текислик қисми ҳақида бўлиб, 
мукаммал эмас эди.
Ўзбекистон ҳудуди ҳақидаги энг қадимги ва антик давр 
географик тасаввурлари анча чекланган бўлишига қарамай, улар 
Ўзбекистон ҳудуди ҳақидаги дастлабки географик маълумотларни 
беради. 

Download 1,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   90




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish