Ўзбекистон респупликаси

6. Adabiy ta’limda qo‘llanadigan yordamchi xarakterdagi yozma ishlar va ularning turlari.
So‘z ma’nolari ustidagi ish murakkabdir. Har doim matn ustida ishlaganda yangi so‘zlarga va so‘zlarning yangi ma’nolarda qo‘llanganiga e’tiborni tortish o‘quvchilarning bu sohadagi ko‘nikma va malakalarining shakllanishi va takomillashishiga imkon beradi. Buning uchun amaliyotda qo‘llaniladigan ayrim shakl va usullarni eslatish mumkin:
1. Yangi so‘zning ma’nosini izohli lug‘at vositasida oydinlashtirish.
2. Berilgan so‘zning ma’nodoshlarini topish.
3. Matndagi so‘zning ma’nosiga zid bo‘lgan boshqa so‘zlarni keltirish.
4. So‘z yasalishiga oid tahlilni amalga oshirish.
5. So‘zning kelib chiqishiga oid tahlil bilan shug‘ullanish, ya’ni so‘zning etimologiyasini aniqlash.
6. So‘zning o‘z va ko‘chma ma’nolarini, ular orasidagi bog‘lanishlarni aniqlash.
7. So‘z ma’nosini izohlash va imkoniyatga qarab, boshqa tillarga tarjima qilish.
Yordamchi xarakterdagi yozma ishlardan biri turli ko‘chirib yozishlar.
Ulardan biri, ya’ni matn ustida ishlashning o‘ziga xos xususiyatlarini ko‘rsatib o‘tamiz:
1. Til hodisalarining mohiyatini anglashga mo‘ljallangan matnlar. O‘quvchi bunday matnda til hodisalarini kuzatish, taqqoslash, guruhlarga ajratish oraqali umumlashtirish asosida umumiy xulosalarga keladi. Bu matnlar asosan amaliy yo‘nalishda bo‘lishi kerak.
2. Matndan zarur o‘rinlarni ko‘chirib yozish.
3. Badiiy asar qahramonlari nutqidan zarur o‘rinlarni ko‘chirib yozish.
4. Matn mazmunini saqlagan holda shaklini o‘zgartirib yozish.
5. She’riy asarlar mazmunini hikoyaga aylantirib yozish.
6. Matn mazmuni asosida reja tuzib yozish.
7. Savol va topshiriqlarga javob yozish.
8. Matn mazmunini qisqartirib yozish
9. Matn mazmunini kengaytirib yozish.
10.Ilmiy uslubda berilgan matnni badiiy uslubga aylantirib yozish. Bu adabiy nutq me’yorlaridan unumli foydalanishni talab etadi.