Ўзбекистон республикасиолий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро давлат университети

2 - жадвал: Жалолиддин Румий маънавий таълимоти 
мазмунида инсон хислатлари таснифи 
Ижобий хислатлар 
Салбий хислатлар 
Камтаринлик
Ҳирс 
Одоблилик
Шаҳват 
Меҳрибонлик
Жоҳиллик 
Ҳурфикрлилик 
Бадниятлик
Ҳаётда шахснинг миқдор ўзгаришидан ташқари сифат 
ўзгариши ҳам муҳим аҳамият касб этади. Сифат ўзгаришлари, 
албатта, руҳ тарбияси, қалб ва виждон уйғунлиги билан 
характерланади. Шахсда учта психологик эҳтиёж: мулоқот, 
билим, мустақиллик уйғун эканлиги сезилади ва бу каби 
эҳтиёжлар миқдор ва сифат ўзгаришлари бирлигида амалга 
ошади. Румий таълимотида шахс шаклланишида миқдорий ва 
сифат ўзгаришлар қуйидагича тасвирланади: 
3 - жадвал: Шахс шаклланишида миқдор ва сифат 
жиҳатидан ўзгаришлар 
№ 
Миқдор ва сифат кўрсаткичлари 
1. Тан баркамолликдан сўнг қарийди, ақл саёзлашади, лекин руҳ 
барҳаёт
1
; 
2. Тан руҳнинг либоси, тана парваришланмаса, руҳ камол 
топмайди
2
; 
3. Ақл ва қалбсиз инсон туйғуларининг ҳеч бири ҳаракатга 
келмайди
3
; 
4. Руҳ ва қалб танани бошқаради
4
; 
Шарқ алломаларининг аксариятида маънавиятга эришиш 
йўлидаги таълимотларининг турли талқинини кузатиш мумкин. 
Масалан, тариқат йўли, дарвешлик, таркидунёчилик, меҳнат 
қилиш, илм излаш, санъатнинг аксарият турлари ва кўпинча 
донишмандлик. Жалолиддин Румийнинг маънавиятга эришиш 
1
Румий Жалолиддин. Маснавийи маънавий. – Т. 2010. – (66-бет).
2
Румий Жалолиддин. Маснавийи маънавий. – Т. 2010. – (292-бет). 
3
Румий Жалолиддин. Ичиндаги ичиндадур. – Т. 2003. – (127-бет) 
4
Румий Жалолиддин. Маснавийи маънавий. – Т. 2010. – (373-бет). 

---

8 
йўлидаги таълимотида ижодий фаолияти мазмуни алломанинг