Bog'liq zbekiston respublikasida jismoniy madaniyat tizimini rivojlanis
Mashqlarga õrgatish bosqichlari Har qanday harakat-faoliyailarga õrgatish ma’lum nuiddat
davomida vujudga keladi.Õrgatishning har bosqichi õzining ma'lum
vazifalari va ba'zi boshlovchi bclgilari bilan ajralib turadi.
Faqat bu vazifalaming izchilligi hisobga olingandagina õqituvchi
õrgatish metodikasini 1õğri lashkil qilishi. asosli õrgatish.
maqsadga muvofiq bõlgan yordamchi va tayyorlov mashqlarini.
uslub va õrgatish usullarini tanlab olishi mum- kin.
Õrgatish tarkibini aniq vazifalar.har xil bosqichlarning
asoslari. manbalari va mctodlari tashkil qiladi.Tarkibiy asoslar
tu/ilishi alohida harakatlarni õrgatishni tasvirlaydi va tugallangan alohida jarayon hisoblanadi. Buning hamma clcmcntlari.qism vazifalari, yordamchi va tayyorlov mashqlari.aniq
harakat qila bilish va õrgatish oxirgi niaqsad-vazifalaiga
boğliq. Agarda õrgaiishning tugal vazifasi harakat malakasini
takomillashtirish bõlsa,õrgatislmi shartli ravishda uch bosqicliga bõlish mumkin: harakat bilan tanishtirish. harakatfaoliyatlarni õrgatish va takomillashtirish.
Uch bosqichli tarkib pcdagogik amaliyotda kõproq uch- raydi.
Chunki bu harakat-faoliyatlarning õzlashtirib olish darajasining
takomillashuviga olib keladi. Biroq ba'zi bir umumiy
rivojlantirish vazifalarini hal etishda hamda yordamchi
mashqlarni õzlashtirib olishda. harakat faoliyatlarini malakagacha yetkazishda pcdagogik maqsadga muvofiq awalgi ikkita
bosqich bilan cheklanib qolinadi.
Õrgatish bosqichlarini harakat malakasining fazalari bilan
aralashtirib bõlmaydi. Faza bu — harakat malakasining vujudga
kelishining biologik qonuniyatlarining shartli tasviridir.
Bosqich — pcdagogik va biologik qonuniyatlarni aks cttiruvchi
pcdagogik jarayonning shartli bõlinishidir. Har bir bosqichning
davom etishi harakat malakasini shakllantirish fazasiga õxshash
kõpgina omillarga boğliq: õquvchining tayyorgarligiga. harakatfaoliyatning murakkabligi va hokazolar.
Õrgatish tarkibini õzgarmas deb qarab bõlmaydi. Ammo
õrgatishning hamma bosqichlarida õqituvchi va õquvchi
Õrganiladigan faoliyatni tahlil qiladi, ularni baholaydi va
xatolarni tõğrilaydi.
Harakat faoliyatlari bilan tanishtirish Vaiifa: shuğullanuvchilarda õrganiladigan harakat faoliyatlarini tõğri bajarish uchun zarur bõlgan tushunchalar,
tasawur hosil qilish va ularni õzlashlirib olishda õquvchilarda
onglilik va faollikni kuzatish lozim bõladi.
Õrgatish. õquvchi tomonidan õquv vazifasini anglash- dan, uni
lial ctishning qoidasi va usulini tasawur qilishni
shakllantirishdan boshlanishi kerak. Harakat faoliyatlari haqida
tasawur hosil qilishni shakllantirish — jismoniy tarbiyaga
õrgatishning birdan bir õziga xos xususiyatidir.
Tasawumi shakllantirish jarayonida uchta bir-biri bilan
boğlangan shartlar — bõğin, zvenolar ajratiladi:
— õrgatish vazifasini tushunib yetish;
— uni hal etish loyihasi (proyekti)ni tuzish;
— harakat-faoliyatni bir butun yoki lining alohida qismini
bajarishga urinish.
Aniq pedagogik vaziyatga boğliq bõlib (masalan. yuqori
jismoniy va nazariy tayyorgarlik darajasi, harakat-faoliyatning
nisbatan yengilligi va hokazolar), bõğinlaming navbatlashishi.
õzgarishi mumkin. Õrgatish vazifasini tushunib yetish bilan
biiga, õquvchi aniq harakat-faoliyatlarni õrganishga bağishlangan butun dars vazifasini tushunib yetmoği kerak (masa- lan.
yugurib kelib balandlikka sakrashni õrganishda va shu darsning
õzida, ya'ni balandlikka sakrashda yugurib kelishni õrgiinish).
O quvchilar texnika asoslarini va õrganiladigan harakat
faoliyatlarini boshqaruvchi harakatlarni tushunishi kerak.
Texnika qismlari keyingi bosqichlarda bilib boriladi.
Õrgatish vazifasini hal etish loyihasi õqituvchining tavsiyasi
asosida Õquvchi tomonidan tuziladi. Ba’zi vaqtlarda asosiy
loyiha asosida yordamchi loyihalar ham shakllanishi kerak.
Masalan, bosh va qõlda tik turishni õrganishda bola muvozanatni
yõqotib. orqa tontonga yiqilayotgan bõlsa, õquvchi nima
qilishini bilishi kerak. Tanishtirish bo»|ichida sõzdan
foydalanish va kõrsatmali idrok qilish metodlari eng kõp
qõllaniladi.
