Ўзбекистон республикаси вазирлиги

2- Мавзу: Ёш даврлар психологиясининг илмий тадқиқот методлари 
Р е ж а : 
1. Ёшдаврлар психологиясида қўлланиладиган методлар. 
2. Қиѐслаш ва лонгитюд метод. 
3. Биография методи ва бошқа ѐрдамчи методлар. 
Ёш даврлар психологияси ўрганадиган фактларни муайян психологик усуллар, методлар 
ҳамда қоидалар ѐрдамида тадқиқ этади. Шахснинг онтогенетик тараққиѐтида рўй берадиган 
психик ўзгаришлар, янгиланишлар, уларнинг кечиши, шарт-шароитларини тадқиқ этишда 
умумий психология методларидан кенг фойдаданади. Шунингдек ѐш даврлар психологияси 
ўзининг махсус методларига ҳам эгаки, улар орқали психик ўсиш жараѐнини узлуксиз, 
комплекс ўрганиш имкониятига эга бўлади.
Ёш даврлар психологиясида умумий психологиянинг кузатиш, эксперимент, анкета, 
тест, сўров каби методлари ҳамда комплекс, биографик метод, лонгитюд метод, эгизаклар 
методи, фаолият махсулларини таҳлил қилиш каби махсус методлари қўлланилади. 
Фан ва техника тараққиѐти шахс психикаси тараққиѐтининг хусусиятларини 
экспериментал равишда ўрганиш учун мураккаб ва нозик асбобларни яратиш имконини берди. 
Экспериментал материаллар асосида аста-секинлик билан турли ѐшдаги болалар психикаси 
тараққиѐтининг қонуниятлари аниқлана бошланди. 
Муаммоли савол: Ёш даврлар психологиясида психологик қонуниятларни текшириш 
қандай босқичларда олиб борилади? 
Ёш даврлар психологияси фани ҳам психология илмининг бошқа сохалари сингари 
ўзининг илмий-тадқиқот методларига эга. Психологик қонуниятларни муайян режа асосида 
олиб бориладиган текширишлар туфайлигина холисона аниқлик киритиш мумкин. Психологик 
тадқиқотлар жараѐнини қуйидаги асосий босқичларга бўлиш мақсадга мувофиқдир: 
1. Муаммонинг қўйилши. Хар қандай илмий-текшириш ишлари каби, психологияда олиб 
бориладиган илмий текшириш ишлари ҳам назарий ва амалий аҳамиятга эга бўлган

---

8 
муаммони аниқлашдан, шунингдек бу муаммо фанда қанчалик ѐритилганлигини аниқлаш 
мақсадида мазкур мавзуга оид илмий ва махсус адабиѐтларни тахлил қилишдан бошланади. 
2. Тадқиқот методикасини танлаш. Психологик тадқиқотлар турли методлар {бу методлар 
хақида қуйида батафсил фикр юритилади) билан олиб борилади. Текширишларнинг
муваффақиятли чиқиши кўп жихатдан методни тўғри танлашга боғлиқ бўлади.