Ўзбекистон Республикаси ва Ўрта махсус таълим вазирлиги

Кичик гуруҳларда ишлаш 
Кичик гуруҳдарда ишлаш замонавий таълим жараѐнининг муҳим 
қисми бўлиб ҳисобланади.
Талабалар биргаликда қарорлар қабул қилишади, биргаликда турли-
туман манбалардан билим олишни ўрганишади, ғоялар ва ахборотларни 
ижодий бириктириш кўникмаларини ҳосил қилишади, биргаликда турли 
масалалар ечимини топишга ҳаракат қилишади. Бундай таълим жараѐнида 
улар бир-бирларини фикрларини хурмат қилишга, ўз фикрларини ҳимоя 
қилиб, етказишга, ҳз гуруҳи учун жавобгарлик ҳиссиѐтини шакллантиришга 
мувофиқ бўладилар. 
Кичик гуруҳларнинг шакли: ѐки жуфтликлар, ѐки уч кўпи билан олти, 
етти талабалардан иборат бўлган бирикма. 
«Стол ўртасидаги ручка» 
Талабалар кичик гуруҳларга бўлиниб (уч кишидан етти кишигача), ўз 
гуруҳларида ғоя алмашишни бошлайдилар. Ҳар ким ўз ручка ѐки каламини 
столни ўртасига қўйиб, бу билан муҳоқамага ўз-хиссасини қўшганлигини 
билдиради.
Гуруҳ иштирокчиларининг ҳаммаси ручкаларини столнинг ўртасига 
қўймагунга, ҳеч ким ўзининг бошқа ғояларини баѐн эта олмайди. 
Бу усул ўқитувчидан катта маҳоратни талаб этади. Ўқитувчи гуруҳлар 
муҳокамасини диқтат билан кузатиб боради, натижаларини ѐзади. 
Муҳокама тутаган ўқитувчи столнинг устидан ҳоҳлаган ручкани олиб, у 
қандай «ҳисса» қўшганлиги тўғрисида сўраши мумкин. 
Оҳирида ўқитувчи гуруҳлар муҳокамаларини баҳолайди ва масалага 
яқун ясайди.
Бу усул гуруҳ аъзоларининг масала муҳокамасига тенг ҳисса қўшиш 
имкониятларига эга эканликларини исботлайди. Бундай мунозараларда ҳеч 
ким устунлик қила олмайди. Бошқаларнинг фикрларини ҳурмат қилишга 
ўргатади. 
«Ротация йўли билан фикр алмашиш» 
1. Ўқитувчи олдиндан саҳифаланган қогоз варақаларида бир нечта 
саволларни (5-8) ѐзиб чиқади ва аудиториянинг деворларига осиб чиқади. 

---

2. Гуруҳ саволларнинг сонига қараб кичик гуруҳларга бўлинади ва ҳар 
бир кичик гуруҳга биттадан савол берилади. 
3. Гуруҳ иштирокчилари 4-5 минут давомида саволни мухокама 
этишади ва жавобни варақаларга ѐзишади. 
4. Гуруҳлар ўқитувчининг руҳсати билан кейинги варақа томон 
силжийдилар. Савол ва жавобни ўқиб, ўз мулоҳазаларини қўшиб ѐзадилар. 
5. Ўқитувчи сигнал бериб гуруҳларнинг кейинги варақаларга томон 
силжишга даъват этади. Бу жараѐн то гуруҳлар ўз рақамлари олдига 
кайтмагунларига қадар давом этади. 
6. Гуруҳлар варақалардаги мулоҳазалар билан танишиб, уларни 
муҳокама қилишади. 
Бу педогогик стратегия ѐрдамида талабаларнинг ўз фикрларини қисқа ва 
лўнда баѐн этишига, бошқаларнинг фикрларини инобатга олишга, 
жавобгарлик ҳиссиѐтига эга бўлишга ва бошқа коммуникатив қўникмаларни 
шакллантиришга ѐрдам беради. 
РАФТ 
Бу стратегиянинг номи тўртта сўзнинг бош ҳарфларидан олинган бўлиб, 
улар русча рол, аудитория, форма (шакл), тема (мавзу), сўзларидан иборат. 
Муҳокамага тавсия этиладиган мавзуни ўқитувчи доскада ѐзади ва 
талабаларга бу мавзу тўғрисида ѐзишлари мумкин бўлган шахслар ҳақидада 
ўйлаб қўришларини таклиф қилади. Талабалар таклиф қилган ролларни синф 
тахтасида ѐзади (ақлий хужум ѐрдамида). Талабалар ўзлари учун ҳар ҳил 
ролларни танлаб оладилар. Шундан кейин талабалар танлаган ролларга қараб 
гуруҳларга бўлинадилар. 
Талабаларнинг ҳар бири уларнинг "ѐзувчиси" мурожаат қилиши мумкин 
бўлган аудиторияни тақдим этади. Уларни ҳам синф тахтасида ѐзиб қўйиш 
мақсадга мувофиқдир. 
Кейин талабалардан ҳар бири ўзининг роли ва ѐзадиган ишининг шакли 
устида ўйлаб кўриш таклиф этилади. Талабалар бир - бирларининг 
фикрларини ривожлантириш мақсадида мавзуни овоз чиқариб муҳокама 
килишлари лозим.
Талабаларга ѐзма иш учун 15-20 минут вақт берилади. Кейин ҳар бир 
гуруҳда талабалар ўз ишларини ўқиб берадилар ѐки ҳар гуруҳдан бир талаба 
ўқиб беради. Ёзма ишларни деворга илиб қўйишларини тавсия этиш мумкин.